احمد اسکندری گرامی باد یاد غلام کشاورز در سیامین سالروز ترور او مروری بر یادداشت هایم طی بیست روز در لارناکا - قبرس تابستان ۱۹۸۹
• روز یکشنبه ۲۷ اوت ۱۹۸۹، برابر با پنجم شهریور ماه ۱۳۶۸ نزدیکیهای غروب بود که تلفن زنگ زد. آن طرف خط کورش مدرسی از دوستان دوران دانشگاهیام و از اعضای کمیته مرکزی حزب کمونیست ایران خبر ترور رفیق غلام کشاورز را در لارناکای قبرس داد. وی گفت خوشبختانه هنوز زنده است ولی شدیدا احتیاج به کمک دارد و لازمست کسی فورا به آنجا برود تا به خانواده اش که همگی در شوک بسر میبرند کمک کند و ما فکر میکنیم شما میتوانید از عهده اینکار برآیید
رفتار تاریخمند"هرمز گرجی بیانی" و "بهمن عزتی"
• انسان امروز از نیازهای خویشتن خویش به نفع فعالیت جمعی نمی گذرد. اغلب انسانهای رادیکال خود را محور جهان ارزیابی می کنند بدین لحاظ به توانمندی فعالیت جمعی نخواهند رسید. لازمهء با هم شدن برای فعالیت جمعی، انسانهای مبارز و سوسیالیست و کمونیست ـ رادیکال ـ فراروی از نیازهای فردی است و نیز گذشتن از پاره ای نیازهای شخصی. این مختصر را نوشتم، هم به منزلهء بزرگداشت رفقای جانباخته و هم توجه دادن مبارزین امروز به تجارب فعالین نسلهای پیشین
کیومرث عزتی
کودتای ۲۸ مرداد از نگاهی دیگر
• کودتای آمریکائی- انگلیسی ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ به تحقیق و به یقین، یکی از سیاهترین و ننگینترین اوراق تاریخ میهن ماست که با شرکت مستقیم مقامات نظامی، سیاسی و امنیتی دولتهای آمریکا و انگلیس، با تأمین مالی و تشکیلاتی مزدوران و دست پروردگان داخلی امپریالیسم و با تأئید و مساعدت برخی روحانیون مرتجع که شاه با بعضی از آنها در بغداد دیدار کرد، بوقوع پیوست
سیف اله اکبری
یاد تو ، یادتان عفت ماهباز
• یادت نان مان نفس مان یادت قاتق جانمان شده است. شاپور جان یاد بلند تو پس از کشتار جمعی زندانیان سیاسی تابستان ۶۷، تابستان قتل عام تان در هم تنیده و گره شد بر یادتان، یاد هزاران جوان چون تو رشید و آزادی خواه. یادتان نه یک روز بلند پنج مرداد سال تابستان ۶۷است یادت در نفس روز و شب مان است یادت در حکایت های ریز و درشت هر روز زندگی است
تاریخنویسی یا تاریخسازی؟
• اخیراً کتابی بنام "مائوئیسم در ایران - سازمان انقلابی حزب توده ایران-سازمان رهایی بخش خلقهای ایران و حزب رنجبران" از سوی انتشارات "موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی" منتشر شده که مولف آن محمود نادری است. وقتی خبر انتشار این کتاب را شنیدم بسیار کنجکاو بودم بدانم در باره سیروس نهاوندی چه اطلاعات جدیدی در اختیار خوانندگان قرار گرفته است. آقای نادری سندی رو نمیکند، سندسازی میکند تا افکار عمومی را گمراه کند
باقر مرتضوی
منوچهر بهزادی سردبیر نامه مردم: "تو خواهی دید، ایران چه زیباست"
• ۸ آذر ۱۳۶۷، سیروس برادر همسرم به من در برلین [شرقی] زنگ زند. او گفت از زندان اوین با او تماس گرفته و مرگ برادرش (همسر من) را اطلاع داده اند. به چه دلیل و تحت چه شرایطی این قتل رخ داده، به او گفته نشد. به عنوان سردبیر روزنامه ی "نامه مردم"، که در دوران مهاجرت نا منظم و پس از انقلاب روزانه انتشار می یافت، منوچهر وظیفه سنگینی به دوش داشت و این مسئولیت به زندگی او معنی می بخشید
گذری بر زندگی رفیق عباس جعفری
• رفیق عباس در سال ۱۳۳۷ دیده به جهان گشود و در محله جوادیه تهرانپارس تهران رشد کرد، سیاسی شد، ازدواج کرد، دستگیر شد و زندان رفت و سرانجام در چهارشنبه شب ۲۹ خرداد ۱۳۹۸ در سن ۶۱ سالگی درگذشت. او در سال ۱۳۶۵ در ارتباط با سازمان فدائیان (اکثریت) دستگیر شد و از معدود شاهدان زنده کشتار دهشتناک زندانیان سیاسی ایران در تابستان ۶۷ بود با کوله باری از خاطرات تلخ و دردناک
رحیم اکبری نگاهی نو به کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ ۳-رضا خان: از جمهوریت تا سلطنت
• روشن است که روشنفکران و تجددگرایان ایران با طرح جمهوریت وارد یک کارزار نابرابر با سلطنت طلبان شدند که از حمایت شاه و دربار و روحانیت و اشراف و محافظه کاران گرفته تا رجال سرشناس مشروطه خواه برخوردار بودند. و بهمین علت جنبش جمهوریت در مدت کوتاهی شکست خورد و نتوانست به بخشی از زندگی و فرهنگ ایرانیان تبدیل شود هر چند که این جنبش زودرس تاثیر خود را در میان ایرانیان باقی گذاشت
محمدباقر صمیمی "به آذین" - ۱۰ خرداد - آنروز چه گذشت
• علی اشرف درویشان سخنی گفت - کوش ابادی گفت "پدر معنوی خود را از دست دادم. و شعری پراحساس خواند." ابتهاج آرام در گوشه ای سیگار می کشید. مسعود رفت و چندین شاخه گل سرخ رز خرید و بین حضار توضیح کرد و حضار جانی گرفتند و گل سرخ ها را بر سر مزارش با گفتار هایی گذاشتند. در این هنگام تنی چند از اعضای کانون نویسنده گان از مراسم شاملو خود را از امام زاده طاهر به سر مزار به اذین رساندند
همه نام های بهمن
• به این معنا، امینی که هرگز جانب آرزو را وا ننهاد و امیدش یکدم نابود نشد، وجودی سرشار از نیروی زندگی داشت. وقتی ناگزیر کتابفروشی را بست و از پاریس به شهر کوچکی در جنوب شرقی فرانسه رفت تا مهمانسرائی در دل طبیعت را اداره کند، هر قدمی پیش می گذاشت برایش شورانگیز بود و هر گلی که می کاشت آرزو پرور. هزار طرح و نقشه برای آینده داشت
شهلا شفیق
سودابه در جستجوی مرجان... (یادداشت دوم) به یاد «مرضیه احمدی اسکویی» سایه روشنهای کودکی و نوجوانی مرجان
• مرجان پس از گذراندن پستی و بلندیهای زیاد و کسب تجاربی که تاثیری ژرف به خصوص بر آینده سیاسی او میگذارد، تحصیلاتش را تا کلاس نهم در اسکو به پایان میرساند. سپس دوره دو ساله «دانشسرای مقدماتی» را در تبریز میخواند و کلاس ششم متوسطه را به طور متفرقه طی میکند. بعد از آن، در کنکور دانشگاه تبریز شرکت کرده و در رشتهی تاریخ پذیرفته میشود و این بار بطور رسمی از اسکو دور شده و به تبریز میآید
"مودَری ها" راز یکی از جنایات جمهوری اسلامی، در سینه کوه های "مودَر" اراک! ع. شفق
• آنها "قصه" نیستند که بگویی، "خواب" نیستند که ببینی؛ اما همه جا حضور دارند. در گستره ی سرزمین ما هر جا که خاک را بشکافی هنوز بوی طراوت و پاکی نسل جانباختگان کوهستان "مودر" و بذرهای آزادی و رهایی از ظلم و ستمی که جوانان آگاه و مبارزی نظیر آنان کاشته و با خونشان آبیاری کردند، در همه جای مملکت، از شمال گرفته تا جنوب و از شرق تا غرب به مشام می رسد. آنها نبض پر تپش خلقی هستند مجروح ولی پایدار
اکبر آقا هم رفت، اسطوره ای از مقاومت از گولاک های دوران استالین در سیبری تا بازداشتگاه های سپاه پاسداران در مشهد
• آخرین بار پیش از دستگیری اکبر آقا را در خیابان دیدم. هنوز چند روزی بیشتر از عید نوروز ۱۳۶۲ نگذشته بود. داشتم میرفتم سراغ حمید. بین فلکه سراب و سه راه سناباد بودم که یک دفعه چشمم به اکبر آقا افتاد. تصورم این بود که او مدتی است که از ایران خارج شده ولی حالا در کمال تعجب میدیدم که هنوز نرفته است. تقریبا دو هفته پیش از آن پیغام جوانشیر را به او داده بودم که تاکید کرده بود باید از کشور خارج شود، ولی انگار او گوشش بدهکار نبود
رضا فانی یزدی
رحیم اکبری نگاهی نو به کودتای سوم اسفند۱۲۹۹ _ بخش ۲ "قطعاتی برای تفکر"
• این نوشته درچهار بخش تنظیم شده است.بخش اول آن با عنوان نگاهی نو به کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹قبلا چاپ شده است و اینک بخش دوم آن شامل بررسی تحولات از کودتا تا نخست وزیری رضا خان تقدیم می شود. بخش سوم آ ن به موضوع رضاخان:ازجمهوریت تا سلطنت اختصاص خواهدداشت که نظر باهمیت درس های آن برای امروز بصورت جداگانه بررسی میشود و سرانچام قسمت چهارم آن تحت عنوان "چپ ایران و رضا شاه"درآینده نزدیک تقدیم خواهدشد.
محمدحسین خسروپناه جبهه ی ملی چهارم و انقلاب ۱۳۵۷ـ ۱۳۵۵
• شاه در برابر فعالیت های جبهه ی ملی برای اجرای قانون اساسی می گفت: «آن عدهای که در پشت به اصطلاح ظاهر قانون اساسی خودشان را قایم میکنند اینها همآن هایی هستند که امتحان خودشان را دادند. همینها هستند که به سلامتی پیشهوری شراب خوردند. حالا موضوع قانون اساسی مطرح میشود. کدام قانون اساسی؟ قانون اساسی ۱۹۰۷ که اجازه داد مملکت تقسیم بشود؟ اینها راه و تنها امیدشان همین است: ساختن با کمونیستها برای تقسیم ایران»
سودابه در جستجوی مرجان... (یادداشت یکم) به یاد «مرضیه احمدی اسکویی»
• متن زیر تنها شرح نخستین گامهایم در شناخت هرچه بیشتر این چهره فراموش نشدنی و بخش کوچکی از کتاب «مرجان» است که امید چاپش را دارم... در این جستجو با مطالعه آثار، بررسی اسناد و مصاحبه با دوستان و آشنایان «مرضیه» در پی ارائه تصویری واقعگرایانه از او شدم. آنچه به عنوان نتیجه به دست آمد من را که پانزده سال بعد از جان باختن «مرضیه» چشم به جهان گشودهام با «مرجان»ی که بند بند وجودش با «عشق» گره خورده بود آشناتر کرد
آسو رئوفی درددلی با بابا * به مناسبت درگذشت کامران رئوفی
• مثل همیشه، بعد از هزار تا اما و اگر، به این نتیجه رسیدم که من واقعا شانس آوردم که حالا می تونم به تو افتخار کنم. می تونم با افتخار سرمو بلند کنم با وجود اینکه می دونم بابام تنها متعلق به خانواده اش نیست. با اینکه می دونم سهم ما از بابام توی زندگی از همه کمتر بود. اما کم هستن کسانی که حاضرن از آزادی و رفاه خودشون بگذرن به خاطر پایبندی به عقیده شون. همون موقع نصف شب، توی اتاق تاریک بیمارستان، بیشتر از همیشه احساس غرور کردم
رحیم اکبری نگاهی نو به کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ «قطعاتی برای تفکر»
• در مورد کودتای ۱۲۹۹ تاکنون تحلیل های زیادی شده و نظرات بسیار متفاوت و گاه متضادی مطرح گردیده است. این نوشته تلاش دارد نتایج بررسی و ارزیابی خودر را نه بعنوان یک "فرضیه قطعی" و یا یک "نتیجه گیری تاریخی" بلکه بصورت پیش فرض به خوانندگان و بویژه نسل جوان و حقیقت پژوه ایرانی ارائه کرده و آنها را به "تفکر و اندیشه" بکشاند
۴۰ سال پیش در آذرماه ۱۳۵۷، «رهائی شماره ۳»: دربارهی روحانیت و خمینی در آستانهی انقلاب الف ـ ر
• این مقاله نشان میدهد که چهار دهه پیش جریان چپی وجود داشته که نه تنها در مقابل خمینی تعظیم نکرده بلکه حتا پیش از انقلاب و در زمانی بهروشنی علیه او موضع گرفته است که تردیدی نسبت به سقوط رژیم شاه و به قدرت رسیدن خمینی باقی نمانده بود.
هر «سلام»ی، «بهدرود»ی هم دارد!
• من که نمیدانم! تردید تا مغر استخوانام را سوزانده است. اما اگر «آنجهان»ی بود و اگر به آنجا رفتی و اگر دکتر را دیدی، از قول پسرت بهش بگو: «گرچه سالهاست که دیگر نمیفهمماش و از نظر عقیدتی و سیاسی فاصلهمان هر روز بیشتر و بیشتر میشود اما هنوز دوستاش دارم. هنوز صدایش را، لهجه مشهدیاش را و ژست سیگار کشیدناش را دوست دارم.»
امیر خوش سرور
در چهل وهشتمین سالگرد رویداد سیاهکل بخشی از یک گفتار بلند به مناسبت چاپ تازه «حماسه سیاهکل»
• در چاپ تازه «حماسه سیاهکل» تلاش کردم تا در ابتدا به سیر آشنایی و دسترسی به این سند با رفع برخی از موانع به طور کامل بپردازم و سپس به مدد اسناد موجود ناراستی و نادرستی پاره ای از انتقادات و افتراها را مورد بررسی قرار دهم. در این بخشِ انتخاب شده از چاپ تازه «حماسه سیاهکل» به مناسبت چهل و هشتمین سالگرد رویداد سیاهکل به تاریخ و چگونگی لو رفتن گروه شهر و جنگل پرداخته میشود
انوش صالحی
نویسنده ی کتاب «پرنده ی نوپرواز» آنان ده تن بودند! پرواز با بال های یک ترانه
• به همت سایت گفتگوهای زندان با ترانه آندونیس آشنا شدم. قطعه ای از شعر مرا به یاد ده تن از رفقایم انداخت که در روز ۹ بهمن ۱۳۶۰ در شهر آمل اعدام شدند. هشت تن از آنان در ملا عام در استادیوم شهر اعدام شدند. دقیقا مشخص نشد که دو تن دیگر که زخمی بوده و قادر به حرکت نبودند، چگونه به قتل رسیدند، اما در روزنامه های رسمی کشور اسامی شان همراه هشت رفیق دیگر درج شد
هدیه" پاپانوئل" علی شریفی
• " پاپانوئل" خیره شده بود به سه سنگ کوچک سیاه، نمیتوانست رویشان را بخواند ولی کلاه قرمزش را از سرش برداشت . کیسه ستاره ها دستش بود. دست کرد داخل کیسه و سه تا ستاره از آن خارج کرد.
جودت؛ ولایت اردبیل در حکومت ملی آذربایجان به روایت اسناد عسگر اکبرزاده
• فرقه دموکرات آذربایجان می گوید: تهران به درد ما نمی رسد، احتیاجات مارا نمی تواند تشخیص دهد، ازفرهنگ ما جلوگیری می کند، زبان مادری ما را تحقیر می کند، نمی گذارد با هم میهنان خود با آزادی زندگی بکنیم با وجود این ما از آنجا قطع رابطه نمی کنیم از قوانین کلی وعادلانه عمومی اطاعت خواهیم کرد در مجلس شورای ملی و در حکومت مرکزی شرکت خواهیم نمود... ولی این حق را برای خود قائل هستیم که صاحب و اختیاردارخانه خود باشیم و آنرا مستقلا و باسلیقه خود اداره کنیم...»
دو پرده از نهضت ۲۱ آذر در آذربایجان هاشم ترلان - برگردان: مسعود آذر
• هاشم ترلان شاعر ملی و مبارز آذربایجان به سال ۱۳۰۲ در باکو در خانواده مهاجر ایرانی چشم به جهان گشود. سال ۱۳۱۷ مانند سایر ایرانیان مجبور از بازگشت به ایران شد. قبل از نهضت ۲۱ آذر همکاری هایی با روزنامه ها و مجلات ادبی داشت. با تولد حکومت ملی آذربایجان به فرقه دمکرات پیوست. بخش هایی از خاطرات او را به نقل از کتاب «کت نقره ای» در ادامه می خوانید
• خسرو باقرپور
• محمد قراگوزلو
• بهزاد کریمی