• به نظر می آید که اکنون از میان چهار سناریو ممکن، تنها یک سناریو باقی مانده است و آن این است که میان جنبش انقلابی و رژیم جمهوری اسلامی مصالحه ای در کار نیست. جنبش انقلابی در موقعیت کنونی، نیازمند یک گزینش استراتژیک ملی است. این استراتژی ملی باید اهداف ، برنامه و راهکارهای مسائل پیرامون جا به جای قدرت و چرخش نخبگان سیاسی در ایران را، در برداشته باشد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۲۵ آبان ۱۴۰۱ -  ۱۶ نوامبر ۲۰۲۲

 مقدمه

آنچه اکنون در مقابل چشمانمان در ایران می گذرد، یک موقعیت انقلابی است. با جنبش انقلابی زن، زندگی،آزادی، ایران در آستانه یک گذار سرنوشت ساز قراردارد. این جنبش انقلابی مسالمت آمیز می تواند به یک انقلاب دموکراتیک فراروید و به تحول دموکراتیک در ایران منجر گردد. منظور از تحول دموکراتیک این است که:

” حکومتی به واسطه انتخاباتی آزاد و مردمی به قدرت می رسد و ازاین اقتدار برخورداراست که سیاست های عمومی جدیدی را به اجرا بگذارد و قوای مجریه، مقننه و قضائیه حاصل از این دموکراسی مجبور نباشند که قدرت خود رابا هیچ نهاد قانونی دیگری تقسیم کنند ( لینز و اشتفان)

مرحله غلبه براستبداد در ایران وارد دور تازه ای شده است، شکی در این نیست که موضوع این غلبه پروسه بسیار پیچیده ای است که با اتفاقات غیر منتظره ، انتخاب های شتابزده، آشفتگی در انگیزه ها و منافع و مهمتر ازهمه با عدم قطعیت و نامطمئن بودن همراه است.

این غلبه حتما سرانجام مطمئنی ندارد. به دلیل انعطاف نا پذیری یا سرسختی قدرت حاکم، امکان پیش بینی قطعی مدل جایگزینی معینی در رابطه با جابه جایی قدرت سیاسی بسیار دشوار است. عدم اطمینان یکی از داده های اساسی این غلبه سیاسی به خصوص در شرایط پیچیده داخلی، منطقه ای، بین منطقه ای و بین المللی درایران است.

با فرض اینکه این غلبه موفقیت آمیز باشد، اولویت بعدی تشکیل دولت موقت با مشروعیت قانونی یعنی از طریق اتنخابات آزاد است .

به نظر می آید که اکنون از میان چهار سناریو ممکن، تنها یک سناریو باقی مانده است و آن این است که میان جنبش انقلابی و رژیم جمهوری اسلامی مصالحه ای در کار نیست.

سناریوی اول : به رغم همه خصومت های شدید متقابل میان جنبش انقلابی و جمهوری اسلامی، با آزاد سازی سیاسی از بالا راه برای گذار با “داد و ستد” فراهم می شود.

سناریوی دوم : تمایل جنبش انقلابی به “داد و ستد” و امتناع رژیم جمهوری اسلامی از مصالحه

سناریوی سوم : تمایل رژیم جمهوری اسلامی به” داد و ستد” و امتناع جنبش از مصالحه

سناریوی چهارم : امتناع جنبش انقلابی و رژیم جمهوری اسلامی از مصالحه

جنبش انقلابی در موقعیت کنونی، نیازمند یک گزینش استراتژیک ملی است. این استراتژی ملی باید اهداف ، برنامه و راهکارهای مسائل پیرامون جا به جای قدرت و چرخش نخبگان سیاسی در ایران را، در برداشته باشد.

جا به جای قدرت و چرخش نخبگان سیاسی

گذار در گام اول گذار سیاسی است، شناسایی عنا صر سیاسی و دسته بندی آنها، اولین گام یک گزینش استراتژیک است. خصلت گذار درهر کشوربسته به موقعیت ویژه اش، گزینش های استراتژیک خاص خود را می طلبد. عدم اطمینان یکی از داده های اساسی گذارهای سیاسی است، در شرایط این عدم اطمینان تدوین اهداف، برنامه و راه کارها چندان ساده، بد یهی و قابل دست یابی نیستند.

از نظر سیاسی چالش اصلی در دو زمینه می تواند باشد:

الف- جلوگیری از انحراف جنبش

ب- آماده سازی برای تحول دموکراتیک

همچنیناین موضوع که با چه برنامه های و راهکارهائئ وچگونه این جابه جای قدرت و چرخش نخبگان سیاسی انجام می شود ، اهمیت اساسی دارد.

انتخاب راه مصالحه و مذاکره موفق ترین گزینش استراتژیک در سه موج گذار به دموکراسی بوده است، لذا

انتخاب استراتژیک جابه جای قدرت و چرخش نخبگان سیاسی در ایران، مسلزم گفتگوی سازمان یافته و هدفمند در خارج و دیالوگ ملی در داخل است.

در این رابطه تنظیم اهداف ، برنامه کار روشن و توضیح و تشریح جنبه های عملی و اجرائی آن یعنی راهکارها ی این کزینش استراتژیک، موضوع این گفتگوها و دیالوگ می تواند باشد، درعیر این صورت روند امری انتزاعی و مبهم خواهد بود.

گفتگو ها و دیالوگ باید در راستای عمده ترین مسائل اجرائی و عملی آغاز شود، موضوهات بحث باید مشخص و محدود باشد. هدف این گفتگو و دیالوگ، توافق های کوتاه مدت همراه با چشم انداز درازمدت است.

داشتن برنامه برای تاسیس نهاد هایی که قادر به ایجاد تغییر های واقعی و ساختاری باشند، باید در مرکز این گفتگو ها و دیالوگ ملی قرار گیرد.

تجربیات روند های گذاردر گذشته حاکی از آن است که غفلت از ابعاد اقتصادی و اجتماعی و یا با به تعویق انداختن آن ها، عواقب وخیمی برای موفقیت روند داشته است.

با اوج گیری موقعیت انقلابی، درچارچوب سناریوهای ممکن، باورپذ یر، محتمل و مطلوب، همراه با خوشبینی و امید دو احتمال ممکن و مطلوب می تواند موضوع گفتگو ها و دیالوگ باشد:

– جمهوری اسلامی بدون ولی فقیه ( گذار سقط شده و ممکن): این هدف می تواند از طریق ایجاد دولت موقت و برگزاری سریع انتخابات و در پی آن ایجاد دولت برآمده از رای مستقیم مردم عملی گردد.

– تحول دموکراتیک( گذارمصالحه شده و مطلوب) : گفتگوی جامع و فراگیر ملی، دولت موقت، تدوین قانون اساسی جدید از طریق برپایی مجلس موسسان

دولت موقت در دوره انتقالی

غیبت حکومت قانون یکی از ویژگی های رژیم حاکم جمهوری اسلامی در ایران در این ۴۳ بوده است .گذار موفقیت آمیز مستلزم ایجاد حکومت قانون با قانون اساسی جدید است، در این رابطه یافتن پاسخ به این سئوال ها اهمیتی مبرم دارد.

چهار تکلیف ضروری را می توان در این رابطه مورد بحث قرار داد:

– تدوین قانون اساسی جدید

– برگزاری انتخابات آزاد

– رساندن خدمات اساسی به مردم

– تامین امنیت شهروندان

مهمترین فعالیت های دولت موقت

مهمترین فعالیت های دولت موقت در دوره انتقالی چیست؟ وچگونه؟ و با چه قوانینی به وجود می آید؟ و این حاکمیت با چه ساز و کاری می تواند محدود شود؟

در این رابطه شش مسئله اساسی باید مورد بحث قرارگیرد:

– قانون خاص دوره انتقال: آیا باید قانون خاصی برای دوره انتقال تدوین شود یا نه؟ موضوع نظارت و محدودیت های این دولت ؟

– قانون اساسی: روند و زمانبدی تدوین قانون اساسی جدید چگونه خواهد بود؟

– ترسیم قوای سه گانه : آیا دولت انتقالی مجموعه ای از مقننه و مجریه است ، در این صورت نظارت و توازن قوا به چه صورت خواهد بود؟

– قوه قضائیه دوران گذار: در اینجا دادخواهی چگونه پیش خواهد رفت؟

– قانون گذاری در دوران گذار: چگونگی ترمیم ، تعویض و اعلام قوانین؟ و میزان اعتبار این قوانین و زمان اعتبار آن؟

– پاسخگویی تشکیلات دوران گذار: میزان اختیارات این تشکیلات و محدودیت های آن؟

– استفاده از نیروی نظامی: چگونگی تامین امنیت شهروندان و قوانین مربوط به آن؟

– حقوق مالکیت: چگونکی رسیدگی به دعواهای ناشی از مالکیت

– وضعیت احزاب سیاسی و انتخابات؟