• تجربیات تا کنونی ما ایرانیان در برونمرزو فعالیت های مهاجرین و تبعیدیان سیاسی سایر ملت ها، نشانگر این موضوع است که تشکیل دولت موقت و کنگره ملی تنها درداخل ایران و در شرایط خاصی با شرکت اپوزیسیون برونمرزی قابل تحقق است، به عبارت دیگر نقش نیروهای برونمرزی، تنها در حد کمک پشت جبهه ای است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۱۲ آبان ۱۴۰۱ -  ٣ نوامبر ۲۰۲۲

مقدمه

تردیدی در این نیست که هدف جنبش انقلابی کنونی، با شعار محوری زن، زندگی ، آزادی، تغییر سیستم و تخول دموکرلتیک در ایران است.

اینکه این تغییر سیستم و تحول دموکراتیک بدون برنامه ریزی استراتژیک اتفاق افتد، یک امر نادری است، لذا ملاحظات برنامه ریزی استراتژیکی و تاکتیکی این جنبش امری اجتناب ناپذیر است.

هنگامی که جنبشی برنامه ریزی استراتژیک خود را شکل می دهد، گفتگوی سازمان یافته و هدفمند یکی ازمهمترین اجزاء این برنامه ریزی استراتژیک است.

این نوشته، محدود به بحث در رابطه با برنامه ریزی استراتژیک در میان نهادهای حزبی و سازمانی، مدنی، فعالین و شخصیت های سیاسی و شهروندان ایرانی در برونمرز، با کارکرد پشت جبهه ای جنبش انقلابی در ایران است.

با برنامه ریزی استراتژیک: الف- اهداف، نتایج مورد انتظار تعیین می گردد، ب- برنامه،راه رسیدن به اهداف روشن می شود، ج- راهکارها، راهنمای عمل بوده وهمچنین اولویت ها، باید ها ونباید ها را مشخص می کند.

در رابطه با اهداف در شرایط کنونی در میان اپوزیسیون خارج از کشور سه پروژه بزرگ ایجاد ” دولت موقت ( رضا پهلوی)”، کنگره ملی ( شورای مدیریت گذار و دیگران) و ایجاد تشکیلات سراسری در خارج از کشور برای حمایت از داخل( سعید رهنما و دیگران) مورد بحث قرار دارد.

تجربیات تا کنونی ما ایرانیان در برونمرزو فعالیت های مهاجرین و تبعیدیان سیاسی سایر ملت ها، نشانگر این موضوع است که تشکیل دولت موقت و کنگره ملی تنها درداخل ایران و در شرایط خاصی با شرکت اپوزیسیون برونمرزی قابل تحقق است، به عبارت دیگر نقش نیروهای برونمرزی، تنها در حد کمک پشت جبهه ای است.

ایجاد تشکیلات سراسری در خارج از کشور، امری غیرممکن نیست، اما بهترین شرایط برای برپایی چنین تشکیلات گسترده ای، شرایط غیر جنبشی است. منظوز از شرایط غیرجنبشی، زمانی است که جامعه ایران در حالت انفغالی قرار دارد و فعالیت های کنشگران سیاسی و مدنی بسیار محدود است.

با وجود شرایط جنبشی در لحظه کنونی، نهاد های سیاسی و مدنی و شخصیت ها، وظایف عاجل سیاسی مهمتری در فبال جنبش در ایران دارند و فرصت برای ایجاد تشکیلات سراسری در خارج از کشوربسیار محدود است.

مو ضوع مهم دیگر این است که بیش از چهل سال است که در میان اپوزیسیون خارج از کشور تفرقه و تشتت حاکم است و تردیدی در این نیست که یکی از مهمترین دلایل پا برجایی این وضعیت مونولوگ حاکم در میان اجزاء اپوزیسیون برونمرزی است.

در شرایط عدم دیالوگ و گفتگو، مونولوگ انحصارکلامی است و صاحبان تزها و ایده های متفاوت هرگز قادر نخواهند بود، برسر اشتراکاتی با هم به توافق برسند.

گفتگو و دیالوگ یکی از مهمترین مو لفه ها و عناصر هماهنگی و انسجام است و بدون آن هیچ تحول دموکراتیکی رخ نمی دهد. با گفتگو می توان سنت های لازم برای تحقق دموکراسی را، در روابط بین گروه های مختلف و کلاء همه مردم نهادینه کرد.

از این رو سازماندهی گفتگو و دیالوگ درمیان نهادهای سیاسی و مدنی و فعالین و شخصیت های سیاسی و شهروندان ایرانی در خارج از کشور، قدم نخست این اپوزیسیون است.

رهیافت نظری پیرامون گفتگو

راهگشای نظری در خصوص مفهوم گفتگو، نظرات اندیشمند معاصر آلمانی یورگن هابرماس است. هابرماس یکی از راه های دستیابی به جامعه متعادل را تامین گفتگو بین افراد جامعه در عرصه عمومی می داند. در بنای فکری هابرماس مفاهیم گفتگو، عرصه عمومی و کنش ارتباطی، اجزا دموکراسی مشارکتی هستند.

نظریات هابرماس پیرامون مفاهیم گفتگو و عرصه عمومی و ارتباط آن با دموکراسی مشارکتی، تطابقی با شرایط جامعه ایران ندارد، زیرا در ایران، خودگامگی و اقتدارگرایی مانع هرگفتگوی در عرصه عمومی است، تردیدی اما درآن نیست که این نظریات می تواند بستری برای تحلیل این مفاهیم در جامعه معاصر ایران باشد.

دموکراسی مشارکتی در نظریات هابرماس بدیلی در برابر دموکراسی لیبرالی نیست، بلکه بسط دهنده و تکمیل کننده ان است.

با این پیش فرض که اکثریت مطلق مهاجرین و تبعیدیان سیاسی ایرانی، در دموکراسی های لیبرال در اروپا و آمریکا زندگی می کنند، مانعی مانند خودگامگی بر سر راه گفتگوی اپوزیسیون و شهروندان ایرانی ساکن این کشورها وجود ندارد.

جامعه مهاجرین و تبعیدی های سیاسی ایران درخارج از کشور، آینه ای از جامعه معاصر ایران در داخل است، بدین معنا که جامعه ای موازاییکی و متکثر از وجوه گوناگون نحله های سیاسی و همچنین فرهنگی، قومی، مذهبی، جنسیتی و.. است. تاکید هابرماس برگفتگو در کنارعقلانیت می تواند برای جامعه مهاجرین و تبعیدی های سیاسی ایران بسیار مفیذ باشد.

عقلانیت و گفتگوی مورد تاکید هابرماس،عناصری هستند که به شدت مورد نیاز جامعه امروز ایرانی چه در داخل وچه خارج است. تمامی اجزای اپوزیسیون داخل و خارج، از ناتوانی در درک و فهم متقابل از هم رنج می برند.

این اپوزیسیون می تواند با بهره گیری از عنصر قوی ارتباطی و گفتگویی در نظرات و اندیشه های هابرماس تحمل عقاید یکدیگر و رواداری و تساهل و تسامح را بیاموزد.

اپوزیسیون برونمرز و گفتگوی سازمان یافته و هدفمند

ایرانیان یکی از سیاسی ترین مهاجرین دنیا هستند. نمای ساختاری احزاب و سازمان ها ی سیاسی و شبکه های ایرانیان خارج از کشور از ترکیب پیچیده ای برخورداراست. هرکدام از این نهاد های حزبی و سازمانی و مدنی دارای هویت جمعی و برنامه عمومی نوشته یا نانوشته هستند. میدان عمل آنها نیز در کشور های مختلف می باشد. درهرکشورخاص نیز خرده شبکه های کم و بیش یکسانی وجود دارد.


درجه تشکیلاتی نهاد های حزبی و سازمانی و مدنی متفاوت است، از روابط محفلی و عمدتا باز و سازماندهی نشده و غیر متمرکز تا شبکه هایی با سلسله مراتب عمودی و متمرکز را می توان در میان آنها یافت.

با بر آمد خیزشها وجنبش ها در داخل، این نهاد ها، پل ارتباطی و حلقه اتصالی جنبش در داخل و دنیای خارج هستند در این میان اما نقش کانون ها و نهادهای مدنی برای سازماندهی و تدارک آکسیون های اعتراضی تعیین کننده بوده است.

احزاب و سازمان های برون مرزی نقش کم رنگی تری در جنبش های اعتراضی ایرانیان خارج از کشور تا گنون داشته اند.


ارزیابی فعالیت های نهاد های حزبی و سازمانی و مدنی ایرانیان خارج از کشور، بخصوص در زمان برآمد جنبش اعتراضی سبز و جنبش انقلابی کنونی، موید این نکته است که شبکه ها و نهادهای مدنی، موتور اصلی فعالیت ها هستند ولی احزاب و سازمان های برون مرزی تا کنون در حاشیه قرار داشته اند.

عمده فعالیت های نهاد های حزبی و سازمانی و مدنی در فضای “سایبری” است، با وجود تلاش های فراوان، نتیجه این فعالیت ها در شرایط عادی غیر جنبشی در داخل ایران چشمگیر نبوده است. در شرایط غیر جنبشی، حداکثر فعالیت اپوزیسیون را می توان در صدوراعلامیه ها و امضای دادنامه ها و در کنار آن مقاله نویسی و روزنامه نگاری در فضای سایبری خلاصه نمود.


به موازات برآمد جنبش ها در داخل، همواره این سئوال مشغله فکری روزمره فعالین نهادهای مدنی بوده است که چگونه می توان تاثیر سیاسی این فعالیت ها را در ارتباط با پشتیبانی از جنبش در داخل موثرتر نمود؟ چگونه میتوان حمایت بازهم گسترده تر هموطنان ایرانی را جلب نمود؟ با چه ایده ها و کارزارهای جدید می توان حمایت مردم و دولتمردان کشورهای غربی را برای همبستگی با مردم ایران برانگیخت؟ چگونه میتوان پل ارتباطی و حلقه اتصالی با جنبش در داخل را محکمتر نمود؟

در شرایط کنونی، با تدوام جنبش انقلابی در داخل، اهداف تغییر سیستم و تحول دموکراتیک در ایران در سرلوحه کار این جنبش قرار گرفته است، سئوال اساسی این است که دورنمای تشکیلاتی این جنبش در داخل کدام است؟ و چه نقشی اپوزیسیون برونمرزی درایجاد این دورنمای تشکیلاتی دارد؟

تجربه تمامی گذارهای دموکراتیک در این پنجاه سال اخیر، حاکی از این است که بدون ائتلاف همه دموکراسی خواهان و همبستگی ملی، تغییر سیستم و تحول دموکراتیک ناممکن است.

ائتلاف یا اجماع همه دموکراسی خواهان، تنها با برنامه ریزی استراتژیک عملی است. بدون شک گفتگوی سازمان یافته و هدفمند یکی از مهمترین اجزاء این برنامه ریزی استراتژیک است

بدیهی است که گفتگو ها را باید چنان سازماندهی کرد که به حداقل نتایج مثبت منجرگردد. چند سئوال مرکزی موضوعات اساسی، سازماندهی این گفتگوها هستند:

الف- گفتگوی سازمان یافته و هدفمند در برونمرز با شرکت کدام احزاب و سازمان های سیاسی برون مرزی ونهاد های مدنی و رسانه ای، متخصصین و محققین خواهد بود؟

ب – سازمان دهنده گان و برگزارکننده گان این گفتگو ها چه کسانی هستند؟، پ- آیا سازمان دهنده گان و برگزارکننده گان گفتگو ها درتمامی فرآیند ها نقش تعیین کننده ای را دارا هستند؟ ، ت- آیا این سازمان دهنده گان چهارچوب های عمومی گفتگو، محتو ا و شرکت کننده گان در گفتگو ها را مشخص می کنند؟

ث – گفتگو ها در چه زمانی در کجا و با کدام امکانات و در چه سطحی از شفافیت سیاسی برگذار می شود؟

ج- قعطنامه ها و پایان نامه های گفتگو چگونه تنظیم می گردد و آیا محتوای آن برای شرگت کننده گان تعهد آور و الزام آور است؟

د- نتایج نهایی این گفتگو ها چه خواهد بود؟ ه- آیا منجر به نهاد سازی خواهد شد؟