• حزب جمهوری‌خواه خلق‌ها به لحاظ تاریخی دست‌پرورده مصطفی کمال آتاتورک، بنیان‌گذار ترکیه نوین، است و تا امروز خود را حافظ اصل ایدئولوژیکی کمالیسم می‌داند. اساس این اصل بیش از هر چیز تقدم ملی‌گرایی صلب ترکی است که مسئله کرد را خطری می‌داند برای اتحاد ملی و سرزمینی ترکیه و نگرش ضدکردی را ترجیح می‌دهد ...

اخبار روز: www.akhbar-rooz.com
يکشنبه  ۲٣ تير ۱٣۹٨ -  ۱۴ ژوئيه ۲۰۱۹

 رهبر حزب دموکراتیک خلق ها                                           رهبر حزب جمهوری خواه خلق


شرق- حزب جمهوری‌خواه خلق توانست در انتخابات شهرداری استانبول (31 مارس و 23 ژوئن 2019) پیروز شود و هم‌زمان به این نتیجه رسید که همکاری با حزب پیشرو دموکراتیک خلق‌ها تا چه حد در ایجاد قدرت سیاسی مهم است.
نباید این نکته را نادیده گرفت که حمایت حزب دموکراتیک خلق‌ها نقشی تعیین‌کننده در پیروزی حزب جمهوری‌خواه خلق داشت. در وهله اول حمایت آنها پیروزی حزب جمهوری‌خواه خلق را ممکن کرد چراکه حزب دموکراتیک خلق‌ها برای کمک به پیروزی نامزدهای جمهوری‌خواه خلق در هیچ‌کدام از شهرهای اصلی غرب ترکیه نامزدی معرفی نکرد. رهبر حزب می‌خواست نامزدهای حزب جمهوری‌خواه خلق پیروز شوند. همین موضوع رأی‌دادن بسیاری از کرد‌های استانبول را به اکرم امام‌اوغلو تضمین کرد. از حدود چهارمیلیون‌و 600 هزار رأیی که امام‌اوغلو دریافت کرد، 911 هزار رأی از پایگاه حزب دموکراتیک خلق‌ها بود.
در زمان تکرار انتخابات شهرداری استانبول در 23 ژوئن 2019، تلاش برای جذب رأی‌دهندگان کرد به اوج خود رسیده بود. هر دو حزب جمهوری‌خواه خلق و عدالت و توسعه کوشیدند آنها را به سوی خود جلب کنند و توجه ویژه‌ای هم به رأی‌دهندگان کُرد و آرای خاموش داشتند (بیش از یک‌میلیون‌و 500 هزار نفر). استراتژی عدالت و توسعه گردهمایی‌های گسترده و متمرکز نبود بلکه می‌خواست با بازدید خانه به خانه از مردم عادی مشخصا این آرا را به خود جلب کند. دولت برای ارسال پیام مثبت به رأی‌دهندگان کرد، به‌ناگهان در اوایل ماه می ممنوعیت 11ساله دیدار وکلای عبدالله اوجالان، رهبر حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) را که از سال 1999 به زندان افتاده، لغو کرد. برای اولین بار در طول 11 سال، وکلای اوجالان در اوایل ماه می 2019 با او دیدار کردند. اندکی پیش از انتخابات 23 ژوئن، دولت عدالت و توسعه «کارت کردی» دیگری رو کرد: بیانیه‌ اوجالان که در آن از کردها می‌خواست در انتخابات بی‌طرف بمانند دستاویزی بود برای تحت تأثیر قراردادن رأی‌دهندگان کرد. با این همه، حزب عدالت و توسعه نتوانست در انتخابات پیروز شود. اکرم امام‌اوغلو، نامزد حزب جمهوری‌خواه خلق، با اختلاف 9 درصد پیروز تام‌وتمام این انتخابات بود. موفقیت حزب جمهوری‌خواه خلق فضای خوش‌بینی را در حزب برانگیخت. هم‌زمان، فشار بر حزب جمهوری‌خواه خلق افزایش یافته چراکه این موفقیت انتظارهای مردم و امیدهای حزب دموکراتیک خلق‌ها را برای حمایت بیشتر از آرمان کردها بالا برده است.
نقش تعیین‌کننده حزب دموکراتیک خلق‌ها
موفقیت حزب جمهوری‌خواه خلق در انتخابات همچنین از نقش کلیدی حزب دموکراتیک خلق‌ها در توازن قدرت پرده برداشت: حزب دموکراتیک خلق‌ها به رغم شهرتش به عنوان یک حزب کردی به عاملی کلیدی بدل شده و دیگر نمی‌توان آن را نادیده گرفت. حزب دموکراتیک خلق‌ها به عنوان یک حزب قانونی و سومین اپوزیسیون قدرتمند در پارلمان ترکیه مدت‌هاست که از سرکوب دولت رنج می‌برد و در نتیجه به طرز چشمگیری تضعیف شده و به سختی قادر به فعالیت است.
دولت ترکیه تحت ریاست رجب طیب اردوغان از پیروزی حزب دموکراتیک خلق‌ها در انتخابات پارلمانی در ژوئن 2015، فرایند جنگ علیه پ‌ک‌ک از ژوئیه 2015 و کودتای نافرجام نظامی ژوئیه 2016 بهره برد تا حزب دموکراتیک خلق‌ها را در هم بکوبد و پاکسازی فراگیری در همه عرصه‌های سیاسی و جامعه مدنی کردها به راه اندازد. از آن زمان بازداشت‌ها و ممنوعیت‌های متعددی اتفاق افتاده است. این حزب نه‌تنها در سطح رهبری بلکه در سطح محلی هم تحت تأثیر قرار گرفته است. هزاران فعال بازداشت شده‌اند و بیش از 90 شهردار از حزب دموکراتیک خلق‌ها به طور خودسرانه برکنار شده و شهرداری‌ها تحت نظر دولت قرار گرفتند. صلاح‌الدین دمیرتاش و فیگن یوکسک‌داغ، دو رهبر مشترک این حزب، به همراه سایر نمایندگان پارلمان از این حزب از نوامبر سال 2016 راهی زندان شده‌اند و با حبس‌های طولانی مواجه‌اند.
حزب دموکراتیک خلق‌ها، به رغم سرکوب و نیروهای بازدارنده، توانست به عاملی مهم در انتخابات و متعاقبش یک نیروی سیاسی دموکراتیک جدی در ترکیه بدل شود. با وجود حاشیه‌سازی و سرکوب و شرایط نابرابر انتخاباتی، حزب دموکراتیک خلق‌ها نه‌تنها توانست نقش مهمی در پیروزی حزب جمهوری‌خواه خلق داشته باشد بلکه نقش کلیدی خودش را به عنوان عامل تعیین‌کننده توازن قدرت آشکار کرد. مهم‌تر از همه، این حزب توانست بسیاری از دفاتر شهرداری مناطق کردنشین جنوب‌شرقی را که تحت حاکمیت دولت قرار گرفته بودند، پس بگیرد؛ اما اندکی بعد از انتخابات محلی، کمیسیون عالی انتخابات ترکیه پیروزی شش شهردار حزب دموکراتیک خلق‌ها را با این بهانه که این شهرداران شامل حکم ممنوعیت فعالیت خدماتی بوده‌اند و بنابراین نمی‌توانند منصب بگیرند، رد کرد. حزب دموکراتیک خلق‌ها به‌حق این تصمیم را «خودسرانه» خواند؛ چراکه کمیسیون انتخابات در زمان ثبت‌نام هیچ‌گونه اعتراضی نکرده و نامزدی این افراد را تأیید کرده بود.
دوراهی حزب جمهوری‌خواه خلق بین کمالیسم اقتدارگرا و دموکراسی
فراتر از هر چیز، این سوال مطرح است که آیا حزب جمهوری‌خواه خلق این نتیجه را که با حمایت حزب دموکراتیک خلق‌ها به‌ دست آمده است، فرصتی برای رهاکردن نگرش صلب سلطه‌جویانه‌اش در برابر کردها و حزب دموکراتیک خلق‌ها و به نفع برقراری آزادی‌های دموکراتیک اجتماعی و برآوردن مطالبات کردها می‌داند یا نه. این کار فرصت‌های بیشتری را پیش‌روی حزب جمهوری‌خواه خلق قرار می‌دهد؛ اما این حزب هنوز راه درازی تا تحقق آن دارد و از هرگونه اظهارنظر عمومی درباره همکاری با حزب دموکراتیک خلق‌ها اجتناب کرده است.
سکوت این حزب در برابر همکاری با کردها، عمدتا به دلایل ایدئولوژیکی است. حزب جمهوری‌خواه خلق‌ها به لحاظ تاریخی دست‌پرورده مصطفی کمال آتاتورک، بنیان‌گذار ترکیه نوین، است و تا امروز خود را حافظ اصل ایدئولوژیکی کمالیسم می‌داند. اساس این اصل بیش از هر چیز تقدم ملی‌گرایی صلب ترکی است که از زمان تأسیس جمهوری مدرن برای یک دولت ترکی یکپارچه، سکولار، ملی‌گرا، اقتدارگرا و قدرقدرت تلاش کرده است. این عنصر ایدئولوژیکی، مسئله کرد را خطری می‌داند برای اتحاد ملی و سرزمینی ترکیه و نگرش ضدکردی را ترجیح می‌دهد. حتی اگر اساس اجتماعی حزب شامل دموکراسی اجتماعی و عناصر کردی باشد، نیروهای ملی‌گرای کمالیست در درون حزب به سلطه خود ادامه می‌دهند. به دلیل این سلطه، این حزب هنوز بر سمت‌و‌سوی ایدئولوژیکی اولیه در هسته خود غلبه نکرده است. اگرچه حزب جمهوری‌خواه خلق در دهه‌های قبل چندین‌بار در ترکیه حکومت کرده است، هرگز جرئت نداشته گام‌های قاطعی در مسئله کردی بردارد. این حزب در شبه‌گزارشی درباره وضعیت جنوب‌شرقی به طرزی مغرضانه، قصورهای اجتماعی- اقتصادی را به‌عنوان عامل ترویج درگیری معرفی کرده و جنبه سیاسی درگیری ترکی- کردی را نادیده گرفته است. حزب جمهوری‌‌خواه خلق به‌عنوان حزب اصلی اپوزیسیون، مدام از روند صلح دولت عدالت و توسعه با «پ‌ک‌ک» انتقاد می‌کرد؛ روندی که در تاریخ مدرن ترکیه نوعی تابوشکنی به حساب می‌آمد. در ضمن، در زمان سرکوب و پاک‌سازی حزب دموکراتیک خلق‌ها، حزب جمهوری‌خواه خلق سکوت در پیش گرفت و حتی به لغو مصونیت نمایندگان آنها در می سال 2016 رأی مثبت داد. درعین‌حال، این حزب به‌شدت از حمله نظامی دولت عدالت و توسعه به مناطق کردنشین شمال سوریه و عراق برای مقابله با دستاوردهای کردها و پ‌ک‌ک حمایت کرد. بنابراین، حزب جمهوری‌خواه خلق هنوز بین کمالیسم اقتدارگرا و تمایل برای پیشبرد و برقراری دموکراسی و تلاش مدام برای رفع این تقابل‌ها، در نوسان است. رابطه دشوار با کردها و حزب دموکراتیک خلق‌ها نیز در همین زمینه جا می‌گیرد. تا زمانی که حزب جمهوری‌خواه خلق این دوراهی را رفع نکند و هسته اصلی ارزش‌های ایدئولوژیکی- اقتدارگرایانه‌اش را در راه فهم لیبرال از دولت، ملت و حفاظت از اقلیت‌ها کنار نگذارد، نمی‌توان انتظار کمک درخور ‌توجهی به برقراری دموکراسی در کشور و حل مسئله کردی داشت.
منبع: اوپن دموکراسی