• من چه کاره می شناسم خویش را؟
                                             بگذار
تا که«شاید»های خود را،تا به یاد آرم،
در یکی فهرست،بشمارم ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۱۱ مرداد ۱٣۹۷ -  ۲ اوت ۲۰۱٨

به هر که،همچون مهدی جانِ مظفری ی ساوجی،دلواپسِ ماندگاری ی شعرِ من است!
این گونه شعرشناسان همین شعر را نیز،همچون سروده هایی که عذرخواه شان است، می توانند«شعر»ندانند و «شعار»یا«نظم»یا حتّا ـ سعیدجانِ یوسف یادبادـ «مقاله ای موزون» بخوانند.
در این دوره ی بازگشت به پیشاتاریخ،من،امّا این گونه«گونه بندی»ها را چندان به هنگام نمی بینم:
و،یعنی که می گذارم شان برای
هنگامی که فرمانفرمایی ی آخوندی به گورِ خویش بازگشته باشد.


من چه کاره می شناسم خویش را؟
                                        بگذار
تا که«شاید»های خود را،تا به یاد آرم،
در یکی فهرست،بشمارم

یک:
یک پدر؟
          شاید:
نه،ولی،زآن سان که می باید!
جمله فرزندانِ من گر بی پدر بودند،
یا برای دیگری دخترپسر بودند،
بی گمان،از مهر و از شادی
وز امیدِ بهترین آینده برخوردارتر بودند.

دو:
یک پسر؟
نه! شرم بر من،آه،
مادرم بیچاره تا می بود،
من یکی،انگار،
بس نمی بودم برای اش،چون یگانه یاور وغمخوار:
ورنه
ـ می پرسم گهی از خودـ
                         چرا می بود
کاو همیشه یاوری خواه از خدا می بود؟!

سه وچار:
یک برادر؟همچنین یک دوست،
بهرِ خواهرها،برادرها و یاران ام؟
من نمی دانم!
باید از ایشان بپُرسم،
                   گرچه می ترسم:
شاید،از ایشان،
هیچ یک«جانِ برادر»یا «رفیقِ مهربان» اش را نمی دیده ست
هم از آن سانی که من پندارم آن سان ام؟!

پنج:
یک نویسنده؟
در سرشت،
          آری!
سرنوشت ام نیز
می شد این،باری ،
گر میانِ این همه کاغذ سیه کردن،
چیزکی شایای خواندن می نوشتم نیز!

شش:
یک پژوهشگر؟
می شد این هم باشم،
                               امّا ،نه!
نه! نمی شد:
                   در ستیز و در گریزِ خویش،
در میانِ جنگلی،بیشینه ی باشندگان اش دام،
دوزخی شان ساخته از بوم وبر
                         مُشتینه ای دد،
                                     من چه گونه می شد این باشم؟
می شد این باشم به جدّ آیا،
بی مجالی بهرِ اندیشیدنِ زایا،
از پسِ کاویدن وسنجیدنِ بایا،
در رواقِ ایمنِ آرامشی پایا؟!

هفت:
یک سراینده؟
این یکی بودم!
یا،برای این یکی بودن،
می توانستم بکوشم تا مگر شایستگی یابم:
لیک
از دلِ میهن به ناگه کرد پرتاب ام
منجنیقِ انقلابِ نابه هنگام اش
زی گُمای بی در وپیکر کُجایی پهنه ور،
                                  «بیدرکُجا»نام اش!
وین کُجا،با خنجرِ بُرّانِ مهر وکین دوپاره م کرد،
یا دوکاره م کرد،
یا،در اینجاـ گفته ام زین پیشترـ کز من دوشاعر ساخت:
یک:
آن که بوده ستم؛
دو:
آن که در من،
             از درونِ آن که من می بوده ام،
                                    بر توسنی از خشم بیرون تاخت:
یا،توانم گفت،
آن که بوده ستم،
ـ شاعری که دوست می دارد بماند آفرینشگر ـ
در درونِ خویش،
شاعری دیگر،یکی شاعر ـ کُنشگر را،
با شگرد و شیوه ی کارآتر و با ساز وبرگِ دیگری،
                                                 بر ساخت و پرداخت:
شاعرِ شورشگری کاو شعر را افزارِ کارِ خویش می داند،
کارِ خود را جنگ:
جنگ با دستاربندان،
                      دوستانِ دشمنان و
                                     دشمنانِ شادی وآزادی و آبادی و آرامش و فرهنگ:
کاو از این کاین بی همه چیزانِ ایران سوز را بامردمِ خود هموطن داند،
ننگ دارد،ننگ، شرم وننگ.

من چه کاره م؟
             شاعری پرورده یک شاعرـ کنشگر در درونِ خویش؛
وین دو،در او،هر یکی چندان که بتواند،
همچنان مانَد
راهجوی وراهپوی و رهنمونِ خویش.
وَ مرا،
                  بس بیشتر از بیش،
                               بس
                               کز این دو،تایی شان به جا مانَد .

نع! به جاناماندنِ تایی از این دو شاعر ازمن چیزِ چندانی نخواهدکاست.
گفته ایم این را وگویم باز:
نیمی از دریا هنوز و همچنان دریاست.
نه،نه،امّا نع!
پاسخِ من به همه دلواپسانِ ماندگاری این نباید باشد و
                                                                  این نیست.
گفته ام این نیز وگویم باز:
که دعای«ای فلانی،جاودان مانی!»
                                           برای من،
جُز یکی پوشیده یا رندانه نفرین نیست!
وین سخن یعنی:
هر که بتواند گذارِهمروالِ لحظه ها تا روزها تا هفته ها تا ماه ها تا سال ها تا قرن ها،
                                  یعنی درازای زمانِ جاودان،
                                                             را در خیال آرَد.
شک ندارم من که خواهد دید
کز چه رو،بیرون ز هر اندازه،بی پایانی ی این گونه از بودن ملال آرَد!

وَ،فزون بر این،
نامِ من من نیست؛
وز پسِ مرگ ام،
ور دلِ من هم جُز این می خواست،
من نخواهم بود
تا بدانم نامِ من آیا هنوز وهمچنان برجاست؟!

وز شما پُرسم:
                   کدام ابله تر از ابله گمان دارد که این اندازه من خام ام
تا که دلخوش باشم از این و،
دور و آزاد از همه هرگونه شک،باور بدارم این
که خودم گر خاکِ راه ام،
یا به خاکی در کُجا کودِ گیاه ام،
                                  هیچ باکی نیست:
زآن که می بینم
همچنان مانده ست و می مانَد به جا نام ام؟!
و نپُرسم بی درنگ از خود که چون«می بینم»این را:
                                                    با چه می بینم؟
من که دیگر دیرتر بسیاری از دیری ست
که نمی بینم:
         که چشمان ام
نیز حتّا مُشت خاکی نیست!

وَ فزون بر این،
بسی افزون تر از افزون بر این،
                                  وقتی
مردم وفرهنگِ من،یا هر چه ایرانی ست،
با روندِ جاودان بی بازگشتی،
                            رو به ویرانی ست،
من چه کاره م؟
             من کی ام؟
                   تا آرزوی ماندگاری در خیالستانِ بی بودِ سرودن داشته باشم!
ننگ باد و شرم بر من:
                گر در این توفان،
                              که هر دم هرچه ای را بر می آشوبد
و همه هر راستی ،هر نیک وزیبا را،
جملگی،در یکدگر می کوبد و می روبد و یکجا فروشان می بَرَد در کام،
من خیالِ ماندگاری ،یا تلاشی از برای همچنان برجای بودن،داشته باشم:
شادمان از بودنی که جُز نبودن نیست،
یا همین چون هیچه ای
             در پوکه ای از یک حبابِ «از تهی سرشارِ»* آوایی ،
                                                                      به نامِ «نام»!

این چه پستی،
            این چه گونه خودپرستی،
                            این چه خودخواهانه باور،
                                                   این چه بی بنیاد پنداری ست؟!
این،برای آن که بیند از درون،عاری ست.
ماندگاری،چندسالی،هدیه ی گور است:
این،برون ازآن سیه چال ومجالِ تن برای بازپیوستن به مامِ خاک،
                                                                                  امّا،
                                                                                        نیست،
نیست،جُز پنداره ای ،یا باوری،یا خواستی،یا آرزویی خودپرستانه،
کآن هم از وجدان،هم از آزادگی دور است.

ای شما بالا نوردان زی بلندای ستیغی از سرافرازی!
دست بردارید از این بازی!
تا شگفتی،دم فزا،لال ام نکرده،باز می پُرسم:
این چه گونه خودفریبی،
                      این چه دلگرمی ست؟!
بی گمان ام من که این باور
ضدِ اخلاق است
وَ به دور ازسنجه های روشن وآیینی ی آزاده بودن.
                                                             این
گر بکاوید،از درون،انگیزه های اش را
با نگاهی ژرف و ناخودبین،
لکّه ای ناشُستنی از ننگ
بر جبینِ دون ترینان در وقیحستان بی شرمی ست!

هجدهم تیرماه ۱۳۹۷،
بیدرکجای لندن

*از اخوان جان است،البتّه!



پی سرود:

آری،
من نیز،مانندِ شمایان،می پذیرم این حقیقت را که،
                                                       در گوهر،
هرگز هنر تا جاودان فرمان پذیرِ هیچ اصل وهیچ قانون نیست.
امّا حقیقت نیز این هم هست
که هر هنر،
               با هر زبان و هر بیان،
                                  در هر بُرش یا دوره از تاریخ،
در واپسین تحلیل،
جُز راستگو آیینه واری پاک وبی زنگار،
چهره نمای هرچه های دیدنی،درعرصه ی سیّالِ هر اینجا واکنون نیست.
این است،
               پس،
که در نهانی یا فرودین لایه ی هرگونه از آیین تراشی ها ،
                                                       به جُز نابِ هراسیدن،
انگیزه ای پنهان برای سرپناهی یافتن در دوردستِ ماندگاری مان
از قدرتِ خودکامه
                  در اینجا و اکنون
                                 هیچ مکنون نیست.

و من بر آن ام کز هراسیدن
آن به که خاموشی پناهِ جانِ ما گردد،
یا لال ماندن،
تاـ دریغا! ـ شیوه ی پنهان شدن درگفتنی تاریک تر از هر چه ناگفتن،
یا سازگاری داشتن مان با نهادِ زور و آزِ کورِ یک خودکامه ی خونریز
تک باوری بی واژه در وجدانِ ما گردد؛
وَ ایمنی جُستن ز هر آسیبِ او،
                               در زیجِ دنجِ بینشی(در کارکردِ خود) خطرپرهیز،
اصلی فراگفتار در اخلاقِ خودویرانگرِ دورانِ ما گردد:
اصلی شکیب آموز،
                   کان هر چند
هم گوش های هوشِ ما را کر،
هم چشم های جانِ ما را کور می دارد؛
وَ منطق اش ذاتِ هنر را از حقیقت دور می دارد،
با این همه،
کژباوری مانا
زآیینِ هستن در دروغستانِ ما گردد!

نک فرصتی کوته که دارد روی در پایان!
یا در می یابیم و
یا وای بر مایان!

هجدهم تیرماه ۱۳۹۷،
بیدرکجای لندن