سیاسی دیدگاه ادبیات جهان - مقالات و خبرها بخش خبر آرشیو  
   

به بهانه ده اکتبر روز جهانی مبارزه با اعدام
اعدام اجرای عدالت نیست، انتقام است. آنرا لغو کنید!


علی صمد


• ما به عنوان چپ های دمکرات ایرانی، مجازات اعدام را عملی ضد بشری می دانیم و انجام آن را شایسته جامعه انسانی نمی دانیم. زیرا اجرای حکم اعدام را پایمال کردن شأن، مقام و ارزش انسان در جامعه می دانیم. ما کاملا و شدیدا مخالف گرفتن حق حیات و زندگی از یک انسان هستیم. ما همواره مخالف حذف زندگی در هر حالتی هستیم و بدون هیچ شبهه ای برای لغو آن در ایران و جهان فعالیت می کنیم ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۱٨ مهر ۱٣۹۶ -  ۱۰ اکتبر ۲۰۱۷


اعدام چه مجازاتی است؟
اعدام شکلی رادیکال از مجازات کیفری است که زندگی یک فرد را برای همشیه خاموش می کند. در واقع اعدام، تحمیل قانونی مرگ علیه کسانی است که نقض قوانین جنائی، عمومی، نظامی و گاه سیاسی- در کشورهای دیکتاتوری- کرده باشند. این نوع مجازات بی رحمانه، غیر انسانی و تحقیرآمیز است. مجازات اعدام ناقض حقوق اساسی بشر است و می شود گفت که سنگین ترین مجازات در حوزه کیفرشناسی می باشد.

اعدام به معنی پایان زندگی؟
انجام مجازات اعدام هیچ گاه جنبه انسانی ندارد و هدفش فقط پایان دادن به زندگی است. هنگامی که این مجازات رادیکال انجام شود دیگر هیچ راه بازگشتی برای شخص اعدام شده به زندگی فراهم نخواهد شد. در این نوع از مجازات، امکان خطا و قضاوت های ناعادلانه و نادرست وجود دارد. در صورت مشخص شدن خطا در قضاوت، دیگر امکان تصحیح حکم و باز گرداندن فرد به زندگی وجود ندارد. زیرا که او برای همشیه از زندگی حذف شده است. نظام های قضائی نمی توانند این ادعا را داشته باشند که رفتار و تصمیمات آنها برای مرگ و زندگی افراد عادلانه و بدون اشتباه بوده است.

آیا مجازات اعدام برای جرائم خشونت آمیز است؟
تجربه های تلخ بسیاری نشان می دهند که انجام مجازات اعدام اغلب برای جرائم خشونت آمیز نیست بلکه پاسخی برای دلایل سیاسی و تبعیض آمیز در جامعه نیز می باشد. مجازات اعدام در بسیاری مواقع به شکل تبعیض آمیزی علیه فقرا، همجنس گرایان، اقلیت های مذهبی و قومی، مخالفین سیاسی به کار برده می شود. حکومت ها با امنیتی کردن فعالیت های سیاسی و اجتماعی به دنبال رعب و وحشت در جامعه هستند و از طریق انجام مجازات اعدام، به دنبال سرکوب و خاموش کردن هر چه وسیع تر جامعه مدنی و فعالین آن می باشند.

اعدام برای چه جرائمی انجام می شود؟
نحوه انجام مجازات اعدام در کشورهای مختلفی که این روش خشونت آمیز را پیش می برند، متفاوت است. در برخی از کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران انجام مجازات اعدام اغلب برای جرایم خشونت آمیز نیست. این مجازات می تواند برای قتل عمد، تجاوز جنسی، سرقت مسلحانه، جرایم مربوط به مواد مخدر، همجنسگرائی، اقدامات مسلحانه و ترور، اقدام علیه امنیت نظام حکومتی و... صورت گیرد. صرفنظر از اینکه حکومت ها در اعدام زندانیان چه دلائلی مطرح کنند و چه شیوه هائی به کار بگیرند، مجازات اعدام را نمی توان از مسأله حقوق بشر جدا کرد و مبارزه برای لغو آن را از مبارزه برای احقاق حقوق بشر جدا دانست.

مجازات اعدام در ملاء عام
تاکنون تجربیات بسیاری در بعضی از کشورها و از جمله ایران نشان داده است که انجام مجازات اعدام نتوانسته به کاهش جرم و جنایت در جامعه منجر شود. تعیین مکان و محل انجام مجازات اعدام در ملاء عام بر عهده قاضی است. رویه قضایی مجازات در ملاء عام، تنها برای جرایمی مانند قتل و یا تجاوز جنسی، نیست. بلکه به مجازات های مربوط به مواد مخدر نیز کشانده شده است. اعدام در ملاء عام به تقویت روحیه قساوت، انتقام، نفرت و حتی گرایش به ارتکاب جرم را افزایش داده است. این شرایط باعث می شود که در مواجه با رفتارخشونت آمیز، بی تفاوتی و بی اهمیتی در جامعه گسترش یابد. برخورد برخی از حاضران در مراسم اعدام در ملا عام که برای دیدن صحنه اعدام، ساعت ها وقت می گذارند و حتی به بگو و بخند نیز می پردازند، هشدار دهنده است. این برخوردها در ادامه می تواند موجب نوعی بی‌توجهی در حاضرین در مراسم اعدام ها ایجاد ‌کند. متاسفانه این طیف از مردم سال هاست که در مراسم مجازات اعدام حضور می‌یابند و بدین ترتیب در بلند مدت گرایش به آدم کشی و قتل با برگزاری چنین مراسم‌هایی عادی گشته و زمینه‌ساز عادی سازی جرم در جامعه می‌شود. در واقع این اقدام درجه میزان تحمل آدم کشی را افزایش می دهد و موجب عادی شدن جنایت در جامعه می‌شود.

لغو مجازات اعدام در کشورهای جهان
در حال حاضر ۱۰۴ کشور جهان مجازات اعدام را برای تمامی جرایم لغو کرده اند. در صورتی که در سال ۱۹۷۷، تعداد این کشورها به ۱۶ می رسید. در سال ۲۰۱۷ هفت کشور در جهان مجازات اعدام را برای جرایم عادی لغو کرده اند و ٣۰ کشور دیگر در عمل مجازات اعدام را لغو کرده اند. اما با این وجود هنوز ۲٣ کشور در سال ۲۰۱۶ از مجازات اعدام استفاده کرده اند و نیز ۵۷ کشور در جهان هستند که همچنان مجازات اعدام را به اشکال گوناگون پیش می برند.

روش های قدیمی و امروزی برای انجام مجازات اعدام
امروزه اگر چه روش های قدیمی وحشیانه (مصلوب کردن، بریدن و ...) دیگر انجام نمی شود اما روشن است که هیچ شکل "انسانی" برای حذف یا از بین بردن زندگی به روشی ملایم برای انجام مجازات اعدام وجود ندارد.
روش های "مدرن" به کار گرفته شده برای مجازات اعدام شامل اتاق گاز و جریان برق (در امریکا)، گردن زدن (در عربستان سعودی)، تیرباران زندانی (در چین، امریکا، گینه، اندونزی، ازبکستان، سومالی، تایوان، ویتنام و ...)، از طریق تزریق مواد کشنده (چین، امریکا، گوتمالا، تایلند)، از طریق سنگسار (در افغانستان و نیجریه) و با طناب دار (در امریکا، ایران، مصر؛ هند، ژاپن، اردن، پاکستان و ...) می باشند.
در برخی کشورها مجازات اعدام در انظار عمومی به طرق حلق آویز کردن در فضای باز با استفاده از جرثقیل در ایران و یا شلیک یک گلوله به گردن در چین انجام می گیرد. پس از حلق آویز کردن، جسد اعدامی را ممکن است برای چند روز برای عبرت دیگران در محل در معرض دید قرار دهند.

حکم اعدام در جمهوری اسلامی
دستگاه قضایی جمهوری اسلامی بیش از هر چیز به جرم به عنوان یک پدیده ناهنجار در اجتماع و نیز انجام مجازات اعدام به عنوان یک ابزاز پیش گیرنده از وقوع جرم، می نگرد. اجرای اعدام یا کشتن یک فرد شدیدترین مجازاتی است که در قوانین جزایی ایران وجود دارد. در مجازات اعدام کشتن بد و محکوم است. اما در برابر، برای محکوم کردن فردی که متوسل به قتل شده است حکم به مرگ او می دهیم. و بدین ترتیب با خشونت پاسخ خشونت او داده می شود. در صورتی که همه توافق دارند که هدف قانون ایجاد امنیت و مبارزه علیه ناامنی و مجازات مجرمین در جامعه است. البته مخالفین مجازات اعدام، مخالف نوع مجازات و نه خود مجازات هستند؛ یعنی اینکه می شود با استفاده از مجازات های دیگر، بدون کشتن مجرم، برخورد کرد.

چرا لغو مجازات اعدام؟
برای اینکه زندگی زیبا و مقدس است و هیچ کس حتی حکومت حق ندارد، آنرا حذف کند. به کارگیری خشونت راه حلی مناسب در برابر خشونت نیست. اجرای مجازات اعدام به نفع خواسته خشونت، انتقام جویی، و به ضرر خردمندی و صلح در جامعه است. بسیاری از تحقیقات و مطالعات جهانی نشان داده است که مجازات اعدام از وقوع هیچ جرم و جنایتی جلوگیری نمی کند. در واقع مجازات اعدام به اندیشه بشر دوستی و به روح جهان مدرن امروز که حق حیات را برای همه انسان ها محترم می شمارد، بی توجهی همه جانبه می کند. مواد سه و پنج اعلامیه جهانی حقوق بشر، مجازات اعدام را تجاوز به حقوق بنیادی انسان می داند و با منطق و آمار می توان نشان داد که اعدام اجرای عدالت نیست، انتقام است و می بایست هر چه زودتر لغو شود!

ائتلاف جهانی علیه مجازات اعدام
هر ساله هزاران نفر به مجازات اعدام محکوم می‌شوند. آنان را به دار می‌آویزند، تیرباران می‌کنند یا با سم می‌کشند. روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام یاد آور هزاران نفری است که اکنون در انتظار اجرای حکم اعدام خود هستند. از دهه ۹۰، مبارزه برای لغو حکم اعدام افزایش چشمگیری در سطح جهان داشته است. سازمان عفو بین الملل، فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر، دیده بانان حقوق بشر و ده ها سازمان دیگر، سال ۲۰۰۱ یک کنگره جهانی علیه مجازات مرگ در استراسبورگ تشکیل دادند و خواستار لغو حکم اعدام در تمام کشورها گردیدند. خطاب بیانیه کنگره تنها به دولت ها نمی باشد.
یک سال بعد و پس از چندین نشست دیگر، بنیان گذاران کنگره "ائتلاف جهانی علیه مجازات اعدام" را شکل دادند. در سال ۲۰۰٣ آنها روز ۱۰ اکتبر (۱٨ مهرماه) را روز جهانی علیه مجازات اعدام اعلام کردند و از آن پس، هر سال در این روز بحث و کارزاری را در این زمینه سازمان می دهند. هدف از برگزاری اکسیون‌های متنوع در این روز آن است که همگان به تلاش و کوشش برای لغو مجازات اعدام در همه کشورهای جهان فراخوانده شوند.

اسناد و کنوانسیون های بین المللی در باره لغو مجازات اعدام
چهار سند بین المللی در مورد لغو مجازات اعدام وجود دارد و کشورهای امضا کننده متعهد می شوند که از توسل به مجازات اعدام پرهیز کنند:
یک- پروتکل دوم اختیاری میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی؛( پروتکل مربوطه در ۱۱ زوئیه سال ۱۹۹۱ با تحقق شرایط مندرج در بند یک از ماده هشت پروتکل قدرت اجرایی پیدا کرده و لازم الاجرا شده است. در حال حاضر، تعداد اعضای این پروتکل ۷٣ عضو می باشد و سی و پنج کشور نیز پروتکل حاضر را صرفاً امضا کرده اند، اما تاکنون آن را تصویب نکرده اند. البته برخی از کشورها (مانند آذربایجان، برزیل، شیلی و ...) با اعلام حق شرط (مطابق ماده ۲ ) این پروتکل را تصویب کرده اند.

دو- پروتکل کنوانسیون امریکائی مربوط به حقوق بشر که الغای مجازات اعدام را مد نظر دارد.

سه- پروتکل شماره شش کنوانسیون حفاظت از حقوق بشر و آزادی های اساسی ( کنوانسیون اروپائی حقوق بشر) مربوط به لغو مجازات اعدام که در سال ۱۹٨٣ امضا شد و در سال ۱۹٨۵ به اجرا در آمده است. تاکنون این پروتکل در قوانین داخلی ۴۶ کشور اروپائی به تصویب و نیز به امضای یک کشور دیگر، رسیده است. هدف از پروتکل شماره شش کنوانسیون اروپائی حقوق بشر، لغو مجازات اعدام در زمان صلح است.

چهار- پروتکل شماره ۱٣ کنوانسیون اروپائی حقوق بشر مربوط به لغو مجازات اعدام در هر شرایطی که در ماه می سال ۲۰۰۲ امضا شد و از ژوئیه سال ۲۰۰٣ به اجرا در آمد و تاکنون ۴۱ کشور اروپائی آن را امضا کرده اند و اخیراً چهار کشور دیگر به امضاکنندگان پیوسته اند. این پروتکل در هر شرایطی مجازات اعدام را لغو کرده است.
علاوه بر این؛ کنوانسیون بین المللی حقوق کودک که در سال ۱۹٨۹ در سازمان ملل به تصویب رسید، در بند اول ماده ٣۷ می گوید: "کشورهای عضو باید تضمین کنند که هیچ کودکی نباید تحت شکنجه یا سایر رفتارهای بی رحمانه، غیرانسانی و اهانت آمیز قرار گیرند و در ضمن نه مجازات اعدام و نه حبس ابد بدون‌ امکان‌ بخشودگی‌ را نمی‌توان‌ در مورد کودکان‌ زیر ۱٨ سال‌ اعمال‌ کرد.

ایران و قوانین بین المللی
دولت ایران با وجود آن که در فروردین سال ۱٣۴۷ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی (۱۹۶۶) را امضا کرده و در اردیبهشت سال ۱٣۵۴ آن را بدون هر گونه قید و شرطی به تصویب رسانده است، اما تاکنون، پروتکل حاضر را امضا و تصویب نکرده و به آن ملحق نشده است. زیرا مطابق موازین اسلامی که اجرای حکم اعدام را در مواردی واجب دانسته است، البته در حال حاضر امکان الحاق ایران به این پروتکل وجود ندارد. در ضمن ایران از امضاکنندگان کنوانسیون جهانی حقوق بشر می باشد اما به اجرای آن در کشور احترام نمی گذارد. این کنوانسیون، حق حیات را برای هر فرد به رسمیت می شناسد و مجازات اعدام را تجاوز به حقوق اساسی انسان می داند. اصل های سه و چهار بقدر کافی در این عرصه روشن و شفاف هستند.

نتیجه گیری
در سال های اخیر مجازات هایی مانند اعدام، با چالش هایی در حوزه نظر و عمل مواجه بوده است. این بحث آنقدر دارای اهمیت است که در سطح جهانی و در مهم ترین نهاد بین المللی، یعنی سازمان ملل نیز مطرح شده است. در سال های اخیر لغو مجازات اعدام و یا دست کم، تعلیق آن در جهان، رشد چشم‌گیری داشته است. تاکنون ۱۴۱ کشور جهان یا در قانون و یا در عمل مجازات اعدام را لغو کرده اند.
سازمان عفو بین‌الملل در گزارش سالیانه خود از کاهش ۴۲ درصدی تعداد اعدام‌ها در ایران در سال ۲۰۱۶ نسبت به سال پیش از آن خبر داد. اما با این وجود این ایران همانند چهار کشور دیگر چین، عراق، پاکستان و عربستان سعودی همچنان «پیشتاز» اجرای احکام مرگ در جهان می باشند! نظام قضایی جمهوری اسلامی که بر اساس احکام شرع بنیاد نهاده شده است، همواره به راحتی حکم اعدام صادر می‌کند.
ما به عنوان چپ های دمکرات ایرانی، مجازات اعدام را عملی ضد بشری می دانیم و انجام آن را شایسته جامعه انسانی نمی دانیم. زیرا اجرای حکم اعدام را پایمال کردن شأن، مقام و ارزش انسان در جامعه می دانیم. ما کاملا و شدیدا مخالف گرفتن حق حیات و زندگی از یک انسان هستیم. ما همواره مخالف حذف زندگی در هر حالتی هستیم و بدون هیچ شبهه ای برای لغو آن در ایران و جهان فعالیت می کنیم. البته روشن است که اراده سیاسی برای لغو مجازات اعدام در ایران می بایست شکل گیرد. اما در خارج از کشور هم می شود با پیوستن به انواع کمپین های مختلف مربوط به لغو اعدام و شکنجه و نیز با کمک و همکاری با فعالین سیاسی و مدنی داخل کشور، کوشش های مشترکی را برای حساس کردن جامعه برای لغو حکم اعدام برداشت.

علی صمد
ده اکتبر ۲۰۱۷ 


اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:

Facebook
    Delicious delicious     Twitter twitter     دنباله donbaleh     Google google     Yahoo yahoo     بالاترین balatarin


چاپ کن

نظرات (۰)

نظر شما

اصل مطلب

بازگشت به صفحه نخست