• در فرجام این مذاکرات باید راه حلی مرضی الطرفین مورد توافق قرار گیرد که تمام ترتیبات سیستمی و اجرایی در هر دو بخش یونانی و ترک نشین را به صورت اساسی دگرگون می کند و این نتیجه به راحتی به دست نخواهد آمد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۷ بهمن ۱٣۹۵ -  ۲۶ ژانويه ۲۰۱۷

نشست سه روزه بین رهبران دو بخش قبرس با میانجیگری سازمان ملل متحد از روز دوشنبه نهم ژانویه در "ژنو" در حالی آغاز شد که امیدها برای رسیدن به یک توافق این بار بیشتر از همیشه بود. از یک طرف تنش های بین ترکیه و یونان به عنوان دو کشور اصلی تاثیرگذار در تحولات جزیره نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده است و از طرف دیگر در آخرین انتخابات بخش ترک نشین قبرس مردم به گزینه نسبتا میانه رو رای دادند که حامی وحدت دو بخش قبرس تلقی می شد. در این نشست سه جانبه "نیکوس آناستاسیادس" رهبر بخش یونانی نشین و جمهوری قبرس که از طرف سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته شده است و عضو اتحادیه اروپایی هم است با "مصطفی اکینچی" رهبر بخش ترک نشین که تنها از سوی ترکیه به رسمیت شناخته شده است با حضور "اسپن بارث اید" فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور قبرس گفت و گوهای صلح را کلید زدند. مذاکرات حول سه موضوع اصلی چگونگی تقسیم قدرت، اصلاحات سرزمینی – رسیدگی به رانده شدگان از اماکن خود و موضوعات امنیتی انجام می گرفت که همیشه مورد مناقشه دو طرف بوده است.
وضعیت در این دور از مذاکرات در شرایطی انجام می شد که دو طرف خارجی دخیل در امور قبرس هم اکنون بیش از همیشه درگیر بحران های داخلی خود می باشند و یک فضای تنفسی برای کاهش مداخلات آنان در حوزه پیرامونی ایجاد شده است. از یک طرف یونان در طی سال های اخیر به شدت درگیر بحران اقتصادی ویرانگری قرار دارد که ثبات اقتصادی این کشور را در معرض تهدید و آستانه فاجعه قرار داده است. از طرف دیگر ترکیه هم در سال های اخیر درگیر یک جنگ داخلی بین دولت با اقلیت قدرتمند کردها در مناطق شرقی و جنوبی بوده، موضوع تهدیدات تروریستی هم اکنون امنیت داخلی کشور را با خطرات غیرقابل پیش بینی مواجهه کرده و کشتی سیاست خارجی مداخله گرایانه آن در امور منطقه یی و به خصوص بحران سوریه به گل نشسته است. در چنین شرایطی که سطح مداخله حوزه خارجی در امور قبرس به میزان زیادی کاهش یافته و هم اینک در اولویت یونان و ترکیه نیست رهبران و مردم دو بخش قبرس به این درک رسیده اند که باید از چارچوب سنتی رقابت های نیابتی و خارجی به سمت درک منافع ملی جزیره سمت گیری کنند. بعد از کودتای "سرهنگ ها" در یونان و میلتاریزه شدن شرایط در این کشور و قبرس، در سال ۱۹۷۴ نیز ارتش ترکیه به بهانه حمایت از ترک های ساکن قبرس وارد این جزیره شد و بخش شرقی را به اشغال خود در آورد. امروز بعد از گذشت بیش از چهار دهه از این تقسیم قومی – مذهبی در جزیره قبرس با توجه به تغییرات ژئوپلتیک در عرصه جهانی و منطقه یی و به خصوص پیوستن بخش یونانی نشین به اتحادیه اروپایی، بیش از پیش ضرورت حل و فصل سیاسی منازعه در این کشور از سوی دو طرف درک شده است.
هرچند که سه روز گفت و گوی مستقیم رهبران دو بخش قبرس به نتیجه مشخص و قابل توجهی نرسید ولی در مناقشاتی که یک میراث تاریخی منازعه را در پشت سر خود دارند، باید بسیار صبور بود و هر دو طرف اراده لازم را برای مصالحه در چارچوب تامین حقوق مشروع خود و رعایت حقوق دیگری را داشته باشند. این گفته اکینجی رهبر ترک های قبرس قابل تامل است که در پایان نشست می گوید "تنها کسانی که واقعا برای سرانجام این گفتگوها نگرانند، مردمی هستند که در هر دو بخش جزیره زندگی می کنند". در مجموع نگاه آناستاسیادس رئیس جمهوری قانونی قبرس نیز مثبت بوده است که می گوید "ابتدا بگویم که ما با انتظارات بالا در مذاکرات حاضر نشدیم. ما در ابتدا تنها به دنبال ایجاد گفت و گو بودیم و به این هدف رسیدیم. با توجه به تغییرات ارضی با ارائه نقشه، حتی اگر مخالف آن بودیم، اما این اولین بار است که چنین اتفاقی می افتد". همین که در هر دو طرف میز مذاکره هم اکنون رهبرانی نشسته اند که اراده و حداقل تمایل خود را برای یافتن یک راه حل سیاسی برای پایان بخشیدن به یک بحران و بن بست تاریخی نشان می دهند، در گام اول بسیار با اهمیت و نوید بخش است. به نظر می رسد که نماینده دبیرکل به عنوان میانجی صلح نیز به این دور از گفت و گوها بسیار امیدوار است و اذعان می کند "این بهترین شانس است و نمی توانم شرایطی بهتر از این را برای رسیدن به یک نتیجه مشخص پس از ماه ها مذاکره تصور کنم". چنانچه در خصوص مذاکرات صلح قبرس خوشبینی بیش از حدی وجود داشته باشد می تواند موجب یک انحراف در مسیر گفت و گوها را ایجاد کند چون هر سه موضوع اصلی مورد مذاکره احتیاج به تجدیدنظر اساسی در تمایلات و مطالبات اولیه و تاریخی طرفین منازعه و هم چنین اهداف ژئوپلتیک یونان و ترکیه خواهد داشت.
در فرجام این مذاکرات باید راه حلی مرضی الطرفین مورد توافق قرار گیرد که تمام ترتیبات سیستمی و اجرایی در هر دو بخش یونانی و ترک نشین را به صورت اساسی دگرگون می کند و این نتیجه به راحتی به دست نخواهد آمد. اول اینکه بحث تقسیم قدرت با توجه به عدم تعادل در حوزه جمعیتی قبرس که دو سوم یونانی تبار و یک سوم ترک تبار می باشند از درجه یی از اولویت بندی در هرم قدرت مورد چانه زنی قرار می گیرد که تحت هیچ شرایطی یک نظام شراکتی با دو شریک متساوی الحقوق را تضمین نمی کند. دوم اینکه اصلاحات سرزمینی و موضوع بازگشت یا پرداخت غرامت به از جا راندگان بیشترین بار آن به دلیل درصد بالایی از یونانی تبارهایی که در بخش ترک نشین سکونت داشته و امروز املاک و اموال خود را از دست داده اند، خود به خود موضوع اصلاح سرزمینی را بیشتر معطوف به امتیازدهی طرف ترک تبار می کند. اما اختلاف بزرگی که تا به امروز مانع هرگونه پیشرفتی در مذاکرات صلح و آشتی ملی شده است بیشتر بر می گردد به موضوع سوم که حول مسائل امنیتی جزیره است و پای دو کشور یونان و ترکیه را به متن مناقشه باز می کند. هم اکنون حدود هزار نیروی نظامی یونانی و سی هزار نیروی نظامی ترکیه در این جزیره مستقر می باشند که در طول چهار دهه گذشته در حالت جنگی در مقابل هم صف آرایی کرده اند. در این خصوص "نیکوس کوتزیاس" وزیر امور خارجه یونان گفته است "بر سر تشکیل گروهی بین المللی که تحت نظارت شورای امنیت سازمان ملل متحد به نحوه اجرای تصمیمات گرفته شده خواهد پرداخت، توافق کردیم. بدیهی است ما حق دخالت را محفوظ نمی دانیم و خواهان خروج نظامیان از جزیره هستیم". در مقابل "رجب طیب اردوغان" با تاکید بر اینکه نظامیان ترکیه به صورت کامل از قبرس خارج نمی شوند، می گوید"خروج کامل نیروهای این کشور از قبرس در صورتی محقق می‌شود که یونان هم نیروهایش را از این جزیره خارج کند". هر چند موضوعات پیچیده همچنان وجود دارند ولی به نظر می رسد که مردم قبرس در هر دو بخش و حامیان آنان به نقطه پایان فکر کرده و چانه زنی ها در دور دوم مذاکرات در روزهای اخیر شروع و نیروی های "کلاه آبی" سازمان ملل متحد می تواند پیشنهاد جایگزین نظامیان خارجی باشد.