• با مقایسه ای سرسری نیز می توان فهمید که طرح پزشک خانواده به کدامین تفکر و گرایش متعلق است و کدامین تفکر به دشمنی با آن می پردازد. حال سوالی که در برابر ما قرار می گیرد این است که با توجه به گرایش زیادی که به امر خصوصی سازی و کالایی شدن امور در دولت های بیست ساله ی اخیر وجود داشته، طرح پزشک خانواده به عنوان یک طرح "حق محور" چرا بر روی میز گذاشته شده است؟ ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
دوشنبه  ۲۵ شهريور ۱٣۹۲ -  ۱۶ سپتامبر ۲۰۱٣

در سال ۱۹۴٨ آمدن پزشکان انگلیس به خیابان آنهم برای اعتراض امر بدیعی بود. پزشکان به علت آنکه از وضعیت فرادستی در سلسله مراتب اجتماعی برخوردار بودند، برای رسیدن به خواسته های اقتصادی شان پیش از آن هیچگاه اعتصاب و اعتراض خیابانی را مد نظر نداشتند. در آن روزهای ابری لندن اما پزشکان مرفه الحال انگلیسی در اعتراض به نظام طب ملی به خیابانها آمده بودند تا به ملی شدن پزشکی و برچیده شدن مطبهای خصوصی شان اعتراض کنند. نظام طب ملی یا NHS یکی از دستاوردهای مهم دولت کارگری در انگلستان پس از جنگ بود و این نظام، دسترسی accessibility و برخورداری affordability فرودستان به خدمات بهداشتی و درمانی را تضمین می کرد، قیمت دارو را به هر میزان که بود ثابت نگاه می داشت و امکان پایش و نظارت طولانی مدت بر وضعیت سلامت شهروندان را میسر می ساخت.
اما پزشکان به عنوان صاحبان مشاغل خرد، بازندگان کوتاه مدت این سیستم بهداشتی بودند. آنها با توجه به دستمزدی که از مراجعه کنندگان می گرفتند در حقیقت از بیماری و درد پول می ساختند واین نظام پاداش-حقوق جدید بر مبنای سالم ماندن بیماران بنا شده بود و آنها با آن بیگانه بوده، برای تداوم شیوه ی زیستشان به خیابان آمده بودند. آنها به شیوه ی جدید که آن را بسیار مداخله جویانه می دانستند معترض بودند و آن را دخالت دولت در امور شهروندان می دانستند. در سالهای اخیر و پس از آنکه اوباما رییس جمهور دمکرات ایالات متحده لایحه ی بیمه ی درمانی خود را به کنگره ارائه داد ما شاهد بازگشت چنین مخالفتهایی بودیم. این بار به جای پزشکان، کارخانه های معظم داروسازی به میدان آمده اند و برای تداوم سوددهی سازمانهای متبوعشان به تأمین بیمه ی افراد فرودست از جیب فرادستان اعتراض می کنند. هم بیمه ی فرودستان و تأمین سلامت برای آنان و هم خصوصی سازی و دفاع از آن ریشه در تفکرات کلان اجتماعی-سیاسی دارد که در ذیل به آن دو می پردازیم.
در تفکر اول دولت به عنوان نماینده ی خیر عمومی باید برای تأمین حقوق انسانها کوشش کند. حقوق انسانها فقط حقوق سیاسی همچون حق رأی و حق مشارکت سیاسی نیست. بلکه دولتها موظفند حقوق اجتماعی انسان را به عنوان شهروند یک جامعه برآورده کنند. از جمله ی این حقوق که در متن اعلامیه ی حقوق بشر (و قانون اساسی کشور ما) آمده است، حق سالم زیستن و برخورداری از حداقلهای مورد نیاز برای تداوم زندگی است. چنین حقوقی در سالهای پس از جنگ جهانی دوم مد نظر احزاب چپ و میانه ی اروپایی قرار گرفت تا در کنار اقتصاد کینزی، آرامشی را برای یک نسل فراهم آورد نسلی که علاوه بر اشتغال نسبتا کامل از پوششهای بیمه ای یا خدمات بهداشتی رایگان (تأمین شده از مالیات عمومی general taxation) نیز برخوردار بودند.
در برابر این تفکر، تفکر بازار آزاد قرار دارد که دخالتِ دولتها در اموری چون بهداشت، مسکن، آموزش و پرورش کودکان و ...دیگر مسایل مطروحه در حقوق اجتماعی بشر را، زمینه ساز مداخله در زندگی خصوصی انسانها و بالطبع نافی آزادی آنها می داند. متفکران این گرایش ( که در دو مکتب اطریش و بچه های شیکاگو متجلی شده اند) معتقدند که در جامعه ای که افراد مشغول داد و ستد با یکدیگرند و همه چیز به صورت کالاهایی قابل فروش درآمده است، آزادی محقق می شود. چرا؟ چون حق انتخاب انسانها مابین کالاها، به آنها حق انتخاب های دیگر هم می دهد. معتقدان به این تفکر، تأمین سلامت از سوی دولت را وابسته کردن فرد به دولت می دانند و آن را تقبیح می کنند. واضح است که از نظر ایشان سلامت نیز کالایی است که باید در دکان های خاص خود (مطب، بیمارستان، کلیینیکهای تخصصی و ...) عرضه شود و خریداران نیز بسته به جیب و سلیقه شان از این خدمات بهره مند شوند.
با مقایسه ای سرسری نیز می توان فهمید که طرح پزشک خانواده به کدامین تفکر و گرایش متعلق است و کدامین تفکر به دشمنی با آن می پردازد. حال سوالی که در برابر ما قرار می گیرد این است که با توجه به گرایش زیادی که به امر خصوصی سازی و کالایی شدن امور در دولت های بیست ساله ی اخیر وجود داشته، طرح پزشک خانواده به عنوان یک طرح "حق محور" چرا بر روی میز گذاشته شده است؟ چه کسانی از آن پشتیبانی می کنند و چه کسانی از مبناهای تفکری آن آگاهند؟ و اینکه چرا تا به حال و به رغم شعارهای بسیار تا به حال حداقلی از آن نیز اجرا نشده است.