• مسأله ی پزشکی خانواده و طب ملی یکی از مسایل مبتلابه جامعه ی ما نیز هست و در دولتهای متوالی قول به سامان رسیدن آن داده شده و البته که می توان حدس زد هیچ یک از این وعده ها عملی نشده است! پرداختن به مشکلات روزمره ی مردم و تلاش برای بازنمایی انتقادی آنها خود بخشی از راه حل است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
آدينه  ٨ شهريور ۱٣۹۲ -  ٣۰ اوت ۲۰۱٣

امکان پذیری سوسیالیسم، همیشه محل شک و تردید بوده است تا آنجا که سوسیالیست ها را اتوپیست می خوانده اند. اما تلاشهای نظریه پردازان آن از یکسو و جنبشهای اجتماعی مترقی از سوی دیگر، نشان داده است که دستاوردهای سوسیالیستی در قرن بیستم، انسانی تر شدن زندگی انسانهای بسیاری را ممکن کرده است. این گامهای اولیه ی سوسیالیستی، اگر چه توانست سرمایه داری صنعتی غرب را مهار کرده و در برخی از حوزه های زیست بشری، کالایی زدایی غیرکالاها را میسر کند، نتوانست این اصلاحات را تا براندازی نظم کهن و برپاکردن نظمی نو تداوم دهد. بهداشت و درمان پیگیرانه، آموزش و پرورش رایگان و با کیفیت، مسکن مناسب، حمل و نقل همگانی و مطمئن، برنامه های اجتماعی برای آسیبهای اجتماعی و ...در اروپای غربی و تا حدی در آمریکای شمالی دست آوردهایی بود که سوسیال دمکراسی آنها را در جدال با سرمایه داری صنعتی به دست آورد و در مصاف با سرمایه داری مالی از دست داد. لاجرم چون بازنده ی جدالی بزرگ تبعات شکست را پذیرا شد و به عقب نشینی گسترده ای دست یازید. سرمایه داری رها شده از محذور نیز هر آنچه را داده بود باز پس ستاند و از زبان سوسیال دمکراتهای پیشین صلای نئولیبرلیسم را درداد که : جایگزینی وجود ندارد!
مهار سرمایه داری مالی شده و جهانی شده، در دنیای اکنون نه تنها به تحلیلهایی نو بلکه به جنبشهای نوینی نیازمند است تا در فردای به دُرد نشستنشان، جهانی نو نطفه بندد. این تحلیلهای نو، البته، یکسره نمی تواند گذشته را به فراموشی بسپارد و خود را از دستاوردهای پیشین بی نیاز ببیند. یکی از این دستاوردها، بهداشت و درمان همگانی (هم در سطح ملی و هم در ابعاد جهانی) آن است. پزشک خانواده پایه ی اصلی چنین سیستم بهداشتی-درمانی است. پزشک خانواده و سیستم طب ملی برای اولین بار در انگلستان تجربه شد و با توجه به دستاوردهای آن در ارتقاء سلامت، از سوی دیگر کشورهای شمال اروپا مورد الگوبرداری قرار گرفت. در این نظام درمانی-بهداشتی بیماران، مشتریان بالقوه و بالفعل پزشکان به حساب نمی آیند و پزشکان نیز دکان دارانی خرد نیستند که کالای خود را به جای فروش مستقیم، تجویز کنند. این نظام، سلامت را از کالا به حق بدل می کند و با ایجاد پرونده های مدت دار اجازه ی پیگیری مداوم مشکلات و بیماریها را می دهد. با این نظام سراسری، غربالگری و ارجاع بیماران نیز میسر می شود و از صفهای طویل و وقتهای ملاقات شش ماهه در مطبهای برخی متخصصان معروف دیگر خبری نخواهد بود.
از دیگر سو، مسأله ی پزشکی خانواده و طب ملی یکی از مسایل مبتلابه جامعه ی ما نیز هست و در دولتهای متوالی قول به سامان رسیدن آن داده شده و البته که می توان حدس زد هیچ یک از این وعده ها عملی نشده است! پرداختن به مشکلات روزمره ی مردم و تلاش برای بازنمایی انتقادی آنها خود بخشی از راه حل است. چرا که آنها را حساس کرده و به آنها نشان می دهد چه روندهایی زندگی آنها را در سیطره ی خود دارد و یا اینکه معلوم می دارد که تا به حال از چه خدماتی محروم بوده اند. نگاه مارکسیستی به مسایل روز سود دیگری نیز دارد. باعث می شود که صاحبان نگاههای انتقادی به جای بحث بر سر مسایل کلی و اغلب مبهم به رویکردهای مشخص رو بیاورند و به سوالهای معین، پاسخهایی دقیق و کارشده بدهند. شک نیست که از به هم پیوستن افراد و گروههایی که به صورت تخصصی به مسایل می پردازند و همه نیز از دستگاه نقد مشترکی سود می برند، می توان انتظار ایجاد یک جبهه یا حزب را نیز داشت که در کار محقق کردن جهانی نو باشد و پایه اصلی همه ی این مشکلات یعنی نظام سرمایه داری را نشانه بگیرد. سخن در این زمینه بسیار است اما نگارنده بر این است که در چند نوشتار آینده به مسأله ی "پزشک خانواده" نگاهی انتقادی داشته باشد و نظرگاههای خود را بیان دارد. باشد که دیگر پزشکان و کادر پزشکیِ ترقی خواه و یا حتی مخاطبان آگاه نیز به این مباحثه بپیوندند و آن را هر چه بیشتر غنی سازند. اینگونه است که امکان پذیری سوسیالیسم در افق های دوردست اذهان مخاطبان رنگ می گیرد و در روندی دیالکتیکی بر ما نیز تأثیر می گذارد.