• فعالین حرکت ملی آذربایجان در یک فضای رقابتی با سایر جریان‌ها و حاکمیت، سعی در ایجاد و توسعه‌ی اعتماد سیاسی آذربایجانی‌ها دارند، از این رو توجه فعالین حرکت ملی در این مورد ضروری به نظر می‌رسد. به‌همین دلیل من به ‌راهکارهای ایجاد و توسعه‌ی اعتماد سیاسی به‌نفع حرکت ملی آذربایجان پرداخته و در این بین توجه فعالین را به کارکرد اخلاقیات در فرهنگ مبارزاتی جلب کرده ام. ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ٣۰ بهمن ۱٣۹۰ -  ۱۹ فوريه ۲۰۱۲

مقدمه
آثار و پیامدهای رفتارهای آدمی به شکل موثری جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این میان اثرات سوء رفتارهای منفی بسیار بیشتر از اثرات مثبت رفتارهای سالم است. در صورت بروز چنین رفتارهایی از سوی فعالین جنبشهای اجتماعی، مخاطبان این جنبشها از آنها دور شده و حتی به جریانهای سیاسی رقیب جذب خواهند شد. این درحالی است که یکی از معضلات حرکت ملی آذربایجان وجود رفتارهای غیراخلاقی در این جنبش اجتماعی است. این رفتارها در عملکرد حرکت ملی آذربایجان تاثیر گذار بوده و روابط بین شخصی و روحیه همکاری فعالین را تحت الشعاع قرار می‌دهد. رفتارهایی از این دست سرمایه انسانی و اعتبار حرکت ملی را تهدید می کند و با گریزان کردن مخاطبان خود مطالبات ملت آذربایجان را به تأخیر می¬اندازد. با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله نویسنده می¬ کوشد به نقش اعتماد سیاسی در جذب مخاطبان و معرفی کدهای عمومی اخلاق بپردازد که در ایجاد اعتماد سیاسی می¬تواند راهگشا باشد.
اعتماد سیاسی
اعتماد اجتماعی به عنوان بخشی از سرمایه‌ی اجتماعی منابعی را در اختیار کنشگران قرار می‌دهد تا به برقراری روابط اجتماعی بپردازند. کارکرد این اعتماد تسهیل و دوام روابط بین اعضا و گروه‌هایی است که می‌توانند دیدگاه‌های متفاوتی داشته ‌باشند. نظریه‌پردازان معمولا مفهوم اعتماد را در سه حوزه‌ی روانشناسی، روانشناسی اجتماعی و جامعه‌شناسی مورد بررسی قرار می‌دهند. در حوزه‌ی روانشناسی اعتماد به‌عنوان بخشی از شخصیت فرد که در دوران کودکی شکل گرفته و دارای شعاع خاصی است، نگریسته‌ می‌شود. در مباحث روانشناسی اجتماعی نیز اعتماد در روابط بین فرد و جامعه و غالبا در شکل افراد نسبت به‌یکدیگر به‌صورت ارتباطات چهره‌به‌چهره بررسی می‌شود. جامعه‌شناسان رهیافت دیگری را معرفی می‌کنند که در آن، اعتماد عام و یا تعمیم یافته‌ی حوزه‌ای از افراد را در بر می‌گیرد که باهم تعامل دارند یا بالقوه می‌توانند تعامل داشته‌باشند. در این دیدگاه اعتماد به‌عنوان ویژگی روابط اجتماعی مطرح است. از این منظر اعتماد خود به دو دسته‌ی اعتماد افقی که اعتماد بین برابرهاست و اعتماد عمودی که اعتماد بین نابرابرها مثل اعتماد بین افراد و نهادهای سیاسی است، تقسیم می‌شود.
از تعاریف فوق پیداست که اعتماد سیاسی یکی از جنبه‌های اعتماد اجتماعی است. اعتماد سیاسی در رابطه با ارتباط میان افراد و سیستم‌ها و اعتماد یا سوء ظن نسبت به آن سیستم‌ها یعنی نهادهای حکومتی و کنشگران سیاسی است. اعتماد سیاسی یکی از پایه‌های اصلی مشروعیت سیاسی است و حکومت‌ها امروزه در چالش و رقابت قوی در کسب اعتماد سیاسی مردم به نفع خود و در رویارویی با فعالین سیاسی هستند. موضوع کسب اعتماد سیاسی امروزه به یک موضوع رقابتی بین گروه‌های سیاسی تبدیل شده و در صورت فقدان آن برای یک گروه سیاسی، عرصه‌ی رقابت سیاسی برای آن گروه پایان خواهد یافت.
"پارسونز" عامل ایجاد اتحاد و انسجام اجتماعی (که انسجام سیاسی نیز بخشی از آنست) را اعتماد می‌داند. از این رو اندیشمندان و کنشگران سعی در یافتن راهکارهایی جهت افزایش اعتماد بوده و یا به بررسی دلایل عدم اعتماد پرداخته‌اند. "هابرماس" راه رهایی را در تقویت حوزه‌ی عمومی و گفتگوی آزاد و خردمندانه و به‌دور از هر نوع سلطه می‌داند که در آن مردم بتوانند با پذیرش شرایط آرمانی گفتگو، یعنی پذیرش تفاوت‌ها، احترام متقابل، پیروی از روش‌های منطقی و استدلال و اقناع بر سر ارزش‌ها و اهداف جمعی عام و راه‌های نیل به ‌آنها به‌توافق برسند و با کنش‌های ارتباطی دور از تحریف، در جهت توسعه و تکامل حیات اجتماعی خویش گام بردارند.
"بوردیو" میزان سرمایه‌های در دسترس افراد را یک عامل مهم در تعیین میزان اعتماد به شرایط موجود و حکومت می‌داند. از این منظر افراد طبقات بالا و تا حدودی متوسط با داشتن انواع سرمایه‌ها (اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نمادی) جزئی از بدنه حکومت را تشکیل می دهند و نه تنها اعتماد سیاسی بیشتری را نسبت به افراد طبقات پایین به حکومت دارند، بلکه وسیله‌ی بازتولید نظام سیاسی موجود در میان طبقات دیگر هستند. بدین ترتیب رابطه این افراد با نظامها یا جریانهای سیاسی، رابطه متقابل و تقویت کننده است. این افراد در صورت وجود در هر جریان سیاسی، منبعی برای کسب اعتماد سایرین به شمار می روند، زیرا با توجه به پرورش فرهنگی خاص و بستر غنی ارتباطات اجتماعی، که از آن بهره می برند، می توانند به سرعت در میان سایر طبقات نفوذ کنند.
اما طبقات پایین با توجه به اینکه همیشه در تکاپوی کسب احتیاج های اولیه خود هستند و پایین بودن امکانات زندگی خود را نظام سیاسی موجود می پندارد، اعتماد کمتری به حاکمیت دارند. در حالیکه همین افراد در کسب اعتماد سیاسی سایر طبقات، با توجه به نا کافی بودن سرمایه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نمادی دارای ضعفهای اساسی هستند.
بنابراین، فعالین سیاسی در کسب اعتماد افراد طبقات پایین نسبت به حاکمیت مزیت رقابتی دارند، اما کمبود سرمایه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نمادی در این طبقه خود می‌تواند منجر به‌خود درگیری، رقابت ناسالم درون مجموعه و درنهایت کاهش اعتماد سیاسی کنشگران به‌ یگدیگر و مخاطبین به ‌کنشگران گردد که منجر به عدم توانمندی آن گروه سیاسی در جذب مخاطبین با سرمایه‌های بالا می‌گردد.
همانگونه که اعتماد سیاسی افراد به حاکمیت درصورت انحصاری بودن رسانه‌های جمعی در اختیار حکومت مرکزی و محدودیت فضای باز اندیشی، انتقاد و مشارکت کاهش می‌یابد. - در حالیکه همان جامعه توانایی دسترسی به‌ رسانه‌های خارجی را دارند. - فقدان اندیشه و منطق و عدم پایبندی کنشگران سیاسی به ‌اصول اخلاقی نیزمی‌تواند عامل ایجاد بی‌اعتمادی نسبت به این کنشگران گردد.
از اینرو با توجه به اینکه در جامعه‌ی ایران رقبای فعالین سیاسی آذربایجان تنها حاکمیت مرکزی نبوده و گروه‌های دیگری در قالب اپوزیسیون دولت، از فقدان عوامل فوق الذکر استفاده کرده و سعی در جذب اعتماد سیاسی آذربایجانی‌ها دارند، بی‌توجهی و عدم پایبندی فعالین حرکت ملی می‌تواند به نفع گروههای سیاسی اپوزیسیون دولت تمام شود که در بسیاری از موارد همگام با حاکمیت، مخالف حرکت ملی آذربایجان نیز به‌شمار می‌آیند. به‌همین جهت نویسنده در ادامه به بررسی اخلاق و نحوه‌ی ایجاد و توسعه‌ی آن در یک مجموعه می‌پردازد. ایجاد یک بستر اخلاقی مناسب در حرکت ملی، اطمینان خاطر افراد و گروه‌ها را ایجاد و منجر به یک مشارکت قوی بین فعالین آذربایجانی خواهدشد.

تعریف اخلاق
"آلبرت شوایتزر " اخلاق را اینگونه تعریف می‌کند:"توجه ما به رفتار خوب. ما نه تنها به خودمان بلکه به انسانهای دیگر نیز تعهد داریم."
این جمله همچون یک قانون طلائی پذیرفته ‌شده‌است: «با دیگران چنان رفتار کن که دوست داری با تو رفتار کنند.» اخلاق شامل ظرفیت‌هایی برای انعکاس ارزش‌ها در فرآیند‌های تصمیم‌گیری است که تعیین می‌کند چگونه این ارزش‌ها بر گروه‌های ذینفع تاثیر می‌گذارد و این که چگونه افراد می‌توانند آنها را در فعالیت‌های روزانه به‌کار برند. انسان¬‌های با اخلاق در محدوده‌ای تاکید بر موفقیت می‌کنند که به وسیله‌ی عدالت و انصاف مشخص شده‌است.

فایده‌ی اخلاق
چرا اخلاقیات بخش مهمی از اقدامات فعالین است؟
به گفته‌ی "اکرز": "اخلاق و رقابت جدایی‌ناپذیرند. ما تحت عنوان جامعه رقابت می‌کنیم، هیچ جامعه‌ای با افرادی که از پشت به یکدیگر خنجر می‌زنند، با افرادی که سعی دارند از طریق دیگران باقی بمانند و ... در بلندمدت در رقابت موفق نخواهد بود."
به‌زعم من به‌کارگیری اخلاق در مبارزات سیاسی در چند حوزه‌ی مهم به سود حرکت ملی آذربایجان است که مهمترین آن عبارتند از:
• توسعه‌ی اعتماد سیاسی بین فعالین حرکت ملی آذربایجان،
• توسعه‌ی اعتماد سیاسی بین فعالین سیاسی آذربایجان و مردم ،
• ایجاد فضای منطقی نقد و بررسی جهت تعمیق و بهبود روش‌های فعالیت گروه‌ها و افراد،
• ارتقا ظرفیت حرکت ملی در جذب آذربایجانی‌ها با افکار متفاوت و...
وقتی فعالین نسبت به‌یکدیگر با اخلاق عمل کنند، افراد به‌طور مثبت تاثیر خواهند پذیرفت. اقدامات اخلاقی فعالین می‌تواند سلامت حرکت ملی را افزایش داده و تصویر مثبتی به‌مردم ارائه ‌دهد. یک تصویر عمومی مثبت می‌تواند مخاطبانی را که این تصویر را مطلوب می‌بینند، به حرکت ملی جذب کند.

کدهای اخلاقی و ایجاد فضای اخلاقی
کد‌های اخلاقی بیانیه‌ی رسمی است که به‌عنوان راهنمای اخلاقی تعیین می‌کنند که افراد چگونه باید در تصمیماتشان عمل کنند. ایجاد، نشر و بهبود مستمر کد‌های اخلاقی در سایت‌ها و در بین فعالین حرکت ملی آذربایجان یکی از گام‌های معمولی است که فعالین می‌توانند از آن به منظور ایجاد فضای اخلاقی به‌کار ببرند.
راه دیگر برای ارتقای اخلاقیات در حرکت ملی آموزش‌های مناسب به اعضاء است. این برنامه‌ها سعی ندارند اعضای حرکت ملی آذربایجان را آموزش دهند که چه چیزی اخلاقی یا وجدانی است، اما به‌آنها معیارهایی می‌دهند که کمک می‌کند تعیین کنند که یک عمل مشخص چگونه می‌تواند اخلاقی باشد. فعالین می‌توانند اطمینان حاصل کنند که هراقدام بالقوه‌ای به‌طور عموم اخلاقی است اگر مشمول یک یا چند مورد از استانداردهای زیر باشد:
1- قانون طلایی : چنان رفتار کن که دوست داری دیگران با تو رفتار کنند.
2-اصل فایده‌گری: چنان رفتار کن که بیشترین نتایج را برای بیشترین انسانها اشته‌باشد.
3- طبقه‌بندی حاکم کانت: چنان رفتار کن که بتوانی بخواهی دستور ناشی از عمل تو به صورت قانون کلی درآید.
4- اخلاق حرفه‌ای: چنان رفتار کن که توسط همتایان حرفه‌ای مناسب تشخیص داده‌شود.
5- آزمون تلویزیون: فعالین باید همیشه بپرسند که «آیا در حضور تماشاچیان تلویزیون اقدام خود را با احساس راحتی می‌توانند توضیح دهند»؟
6- آزمون چهار جانبه: فعالین می‌توانند مطمئن باشند که یک تصمیم اخلاقی است اگر آنها بتوانند پاسخ‌های سوالات زیر را به شکل مثبت بدهند:
• آیا تصمیم صادقانه است؟
• آیا از همه‌ی جوانب عادلانه است؟
• آیا حسن نیت و نوع دوستی در آن لحاظ شده‌است؟
• آیا از همه‌ی جوانب سودمند است؟
سرانجام فعالین می‌توانند شرایط پایداری را ایجاد کنند که افراد اخلاقانه رفتار کرده و شرایطی که افراد، غیراخلاقی عمل می‌کنند را کاهش دهند.
دو اقدامی که معمولا موجب رفتار غیر اخلاقی می‌شوند عبارتند از:
• تشویق بیش از حد یک عملکرد متوسط
• زیاده‌روی در انتقاد از یک عملکرد نسبتاً ضعیف
با اجتناب از چنین اقداماتی فعالین می‌توانند فشارهایی را که موجب می‌شوند افراد غیر اخلاقی عمل کنند را کاهش دهند.

نتیجه‌گیری
ملت‌هادوست دارند کسانی را در سرنوشت سیاسی خود شریک کنند که صادقانه بتوانند پاسخگوی اعتماد آنها باشند. اعتماد سیاسی به یک حکومت، جریان یا جنبش تدریجا به‌وجود می‌آید اما عدم اعتماد می‌تواند به سرعت شکل گیرد. فعالین حرکت ملی آذربایجان در یک فضای رقابتی با سایر جریان‌ها و حاکمیت، سعی در ایجاد و توسعه‌ی اعتماد سیاسی آذربایجانی‌ها دارند، از این رو توجه فعالین حرکت ملی در این مورد ضروری به نظر می‌رسد. به‌همین دلیل من به ‌راهکارهای ایجاد و توسعه‌ی اعتماد سیاسی به‌نفع حرکت ملی آذربایجان پرداخته و در این بین توجه فعالین را به کارکرد اخلاقیات در فرهنگ مبارزاتی جلب کرده¬ام. به‌زعم نویسنده توسعه‌ی بستر اخلاقی مناسب می‌تواند یک بازوی قوی جهت جذب آذربایجانی‌ها و تعمیق حرکت ملی آذربایجان باشد.


________________________________________
منابع
Carlsson, Rolf. H; "ownership and value creation, strategic corporate governance in the new economy"; (2001); England; John Wiley & Sons LTD

Samuel C. Certo; "" modern management; (2000); New Jersey; Prentice Hall
طالبی، ابوتراب و دیگران، عوامل موثر در اعتماد سیاسی: پیمایشی میان دانشجویان دانشگاه‌صنعتی شریف، پژوهشنامه‌ی علوم سیاسی، سال سوم، شماره‌ی4