• معتقدم که ما ضرورتاً سیاست ورزی را به معنای شرکت در انتخابات نبینیم و یک بازنگری در بحث هایمان نسبت به چگونگی سیاست ورزی و چگونگی حضور در انتخابات داشته باشیم. به نظر من اگر قرار باشد انتخابات ریاست جمهوری مانند انتخابات مجلس باشد، حتی با یک ردصلاحیت غیرقانونی، نباید در انتخابات شرکت کنیم. ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۱٨ خرداد ۱٣٨۷ -  ۷ ژوئن ۲۰۰٨

استراتژی اصلاح طلبان برای ورود به انتخابات ریاست جمهوری دهم که اوایل سال آینده برگزار می شود موضوعی است که از هم اکنون توجه شخصیت های سیاسی اصلاح طلب را به خود جلب کرده است چرا که تجربه انتخاباتی این جناح سیاسی حذف شده از مناصب رسمی نظام جمهوری اسلامی در انتخابات مجلس هشتم کامل شد و این انتخابات پایانی برخوش بینی های آنان بود چرا که در عمل به این نتیجه رسیدند با شیوه ها و روش های فعلی نمی توانند وارد یک مبارزه انتخاباتی عادلانه و برابر با جناح دیگر نظام یعنی اصولگرایان شوند و اکثریت کاندیداهای آنان پیش از ورود به عرصه انتخابات ردصلاحیت می شوند. جریان اصلاح طلب بر این گمان بود که انتخابات مجلس هفتم یک استثنا است که امکان تداوم آن وجود ندارد اما در عمل خلاف خوش بینی های اصلاح طلبان رخ داد و بسیاری از کاندیداهای این جریان برای انتخابات مجلس هشتم از عرصه رقابت حذف شدند و حتی به اعتراض های پی در پی سران این جناح از جمله سید محمد خاتمی و مهدی کروبی هم توجهی نشد. اصلاح طلبان اکنون با این پرسش مواجهند که چگونه به انتخابات ریاست جمهوری دهم وارد شوند که اول از همه کاندیدای اصلی و مورد نظر آنان ردصلاحیت نشود و از سوی دیگر چه راهکاری وجود دارد تا از آرای این کاندیدا حفاظت لازم را به عمل آورند؟ این سوالی است که روزنامه اعتماد طی سلسله مصاحبه هایی با شخصیت ها و فعالان اصلاح طلب مطرح کرده و به تدریج چاپ خواهد شد. عبدالله رمضانزاده سخنگوی دولت خاتمی و قائم مقام حزب مشارکت به سوالات «اعتماد» در این باره پاسخ داده است.

سوال: بحث حضور اصلاح طلبان در انتخابات به پرسش های زیادی دامن زده است. مواضع اصلاح طلبان به خصوص حزب مشارکت که جنابعالی در آن حضور دارید، پیش از انتخابات این بود که ما در انتخابات غیر آزاد، ناعادلانه و غیرسالم شرکت نمی کنیم.ضرب المثلی بین اصلاح طلبان بود که ما هیزم انتخابات غیررقابتی نمی شویم، اما شدند. این اختلافات از کجا نشات می گیرد؟ چگونه می خواهید مردم را متقاعد کنید که به مواضع شما اعتماد کنند؟

رمضان زاده: این سوال خیلی سخت است. من از طرف احزاب اصلاح طلب نمی توانم صحبت کنم. از طرف مشارکت می توانم این را بگویم که ما دو مبنا در انتخابات داشتیم و داریم. مبنای اول مان این بود که ما تصمیم به سیاست ورزی و استفاده از حداکثر فرصت ها برای اصلاح وضع امور گرفتیم. این جمله یعنی چه؟ یعنی ما در تحلیل هایمان به این نتیجه رسیدیم که مسیر حل مشکلات مردم ایران، نه در انقلاب است و نه در انفعال. بلکه در مسیر اصلاح وضعیت موجود است. در گذشته هم که بر توسعه سیاسی تاکید می کردیم، مبنایمان در توسعه سیاسی در واقع بازسازی و نوسازی روابط حاکمیت با مردم بود. با توجه به اینکه گفتم، بنای ما بر سیاست ورزی در چارچوب ساختارهای موجود است و نه انقلابیگری و نه انفعال و خانه نشینی. گزینه های پیش رویمان در شرایط مختلف بسیار محدود می شود. یعنی گزینه هایمان آنقدر باز نیست که هر اختیاری داشته باشیم. در چارچوب این اصل سیاست ورزی ما یک مبنای دیگر برای خود تعریف کرده بودیم و آن این است که یک ائتلاف حداکثری، یعنی ائتلاف میان حداکثر اصلاح طلبان براساس حداقل مشترکات ایجاد کنیم. این دو گاهی اوقات با هم در تعارض قرار می گیرد وقتی می گویم در تعارض قرار می گیرد منظورم، با آن شعار انتخابات آزاد و عادلانه است. ممکن است انتخاباتی از نظر بخشی از اصلاح طلبان مثل مشارکت نه رقابتی باشد، نه آزاد و نه عادلانه اما برخی دیگر از اصلاح طلبان آن را مثلاً رقابتی یا بعضی عادلانه یا برخی آزاد بدانند. ما چون ائتلاف مان بر کار حزبی مان پیشی گرفته بود، مجبور بودیم تا پایان انتخابات بیاییم. در میانه راه هم به برخی از دوستان پیشنهاد کردیم وقتی ردصلاحیت های گسترده اتفاق افتاد، کنار بکشیم. گفتیم که براساس مبانی ما، این انتخابات دیگر قابل ادامه دادن نیست اما چون دوستان از ما خواستند که در ائتلاف بمانیم و ما نمی خواستیم با خروج از ائتلاف ضربه یی به سایر دوستان اصلاح طلب بزنیم، ماندیم و این تناقض را قبول داریم و می پذیریم که ما در انتخاباتی شرکت کردیم که به هیچ وجه رقابتی نبوده است، حداقل در تهران.

سوال: آیا همین شرکت در انتخاباتی که رقابتی نبوده بر اصل بازسازی و نوسازی رابطه حاکمیت و ملت ضربه نمی زند؟

رمضان زاده: درباره این مساله در درون حزب هم اختلاف نظر وجود دارد و دوستانی بودند در حزب که معتقد بودند ما به هیچ وجه بعد از ردصلاحیت های گسترده نباید در انتخابات شرکت کنیم چون حضور در انتخابات باعث دلسردی بیشتر مردم می شود و قطع ارتباط ما را با مردم ممکن است پیش بیاورد. اما به هر حال گفتم که چون بحث ائتلاف برای ما اهمیت بیشتری داشت، مجبور شدیم در انتخابات شرکت کنیم.

سوال: آیا این به صرفه است که بخشی از نیروهای اصلاح طلب به اسم نگهداری ائتلاف یا تشکیل یک ائتلاف، اینگونه به رابطه خودشان با مردم یا به اعتماد مردم صدمه بزنند؟

رمضان زاده: امروز بعد از انتخابات، تقریباً همه ما می گوییم نه. نظر شخصی مرا بخواهید که در درون حزب هم قبلاً این را مطرح کرده ام، باز می گویم نه. اما جمعی دوستان در حزب به این نتیجه رسیدند و ما هم به عنوان نیروی تشکیلاتی از این نظر پیروی کردیم.

سوال: که می صرفد؟ آیا با همین اعتماد صدمه دیده می خواهند در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کنند؟

رمضان زاده: حال اگر بحث انتخابات ریاست جمهوری است، من دیدگاه دیگری دارم. معتقدم که- یعنی یکی از پیشنهاداتم به حزب این بوده که- ما ضرورتاً سیاست ورزی را به معنای شرکت در انتخابات نبینیم و یک بازنگری در بحث هایمان نسبت به چگونگی سیاست ورزی و چگونگی حضور در انتخابات داشته باشیم. به نظر من اگر قرار باشد انتخابات ریاست جمهوری مانند انتخابات مجلس باشد، حتی با یک ردصلاحیت غیرقانونی، نباید در انتخابات شرکت کنیم.

سوال: قطعاً همین گونه خواهد بود، یعنی همین الان روندی که ما داریم می بینیم، اگرچه هنوز تصمیمات علنی نشده و اعلام نشده است، ولی از مشکلات جریان اصلاح طلب برای معرفی کاندیداها عبور از فیلتر ردصلاحیت است. با این اوصاف می خواهید چه بکنید؟

رمضان زاده: پیشنهاد من تغییر استراتژی حزبمان است.

سوال: می شود در مورد این تغییر استراتژی بیشتر صحبت کنید؟

رمضان زاده: قبلاً هم گفتم. بازگشت به جامعه، نهادسازی در درون جامعه و شروع به حرکت مجدد از پایین برای رسیدن به بالا. به نظر من اینگونه ردصلاحیت ها دروازه های حضور در قدرت را به روی اصلاح طلبان بسته است بنابراین ضرورتی ندارد اصلاح طلبان التماس کنند که به قدرت برسند. باید به درون جامعه برگردند و مجدداً زیرساخت های خودشان را اصلاح کنند.

سوال: چه موانعی سر راه بازگشت به جامعه است؟

رمضان زاده: یک اراده.

سوال: یعنی اراده یی در وجود اصلاح طلبان نیست که از قدرت دل بکنند و به درون جامعه برگردند؟

رمضان زاده: یکی از موانع ما غیرسیاسی شدن جامعه است. یعنی جامعه به شدت گرفتار مسائل معیشتی اش شده که بحق هم است. بنابراین وارد مسائل سیاسی جامعه نمی شود و وارد شدن در این مورد سخت است. اما باید شیوه های دیگری را در پیش گرفت که احزابی هم در دنیا این شیوه ها را در پیش گرفته اند. مثل احزاب اسلامگرای ترکیه. ما باید برگردیم و از پایین شروع کنیم.

سوال: به نظر شما این می تواند فرصت را به اصلاح طلبان بدهد که بتوانند راهی برای ورود به قدرت پیدا کنند؟

رمضان زاده: الان ورود به قدرت هیچ فایده یی برای اصلاح طلبان ندارد.

سوال: واقعاً ندارد؟

رمضان زاده: حالا من بعداً که جواب سوال خانم صادق پور را می دهم، مشخصاً می گویم که به نظر من الان ورود به قدرت برای اصلاح طلبان هیچ فایده یی ندارد.

سوال: چرا فایده ندارد؟

رمضان زاده: برای اینکه کاری نمی شود انجام داد. با تفکر اصلاح طلبی در چارچوب این ساختار روابطی که به وجود آمده، امکان فعالیت نیست.

سوال: یعنی به پایان سیاست ورزی رسیده اید؟

رمضان زاده: به نظر من سیاست ورزی به معنای تلاش برای ورود به قدرت از طریق مکانیسم انتخابات به پایانش رسیده است.

سوال: آلترناتیوش چیست؟

رمضان زاده: برگشت به جامعه. ما دیگر به فکر کار انقلابی نیستیم. به فکر کار مدنی با جامعه هستیم. باید هم به این مسیر بیفتیم و در این جهت کار کنیم.

سوال: آنچه شما پیشنهاد می کنید، در واقع فعلاً یک پیشنهاد است و هنوز به عنوان راهبرد حزب اعلام نشده است. بنابراین ما برمی گردیم به بحثی که در جامعه در حال اتفاق افتادن است و آن هم آماده شدن احزاب، گروه ها و خود جامعه برای برون رفت از وضعیت کنونی و آن هم با انتخاب یک رئیس جمهور متفاوت با رئیس جمهور کنونی است. یعنی رفتار دولت کنونی نشان داده است که هیچ کدام از طبقات و اصناف چه در خود جریان اصولگرا و چه در جریان اصلاح طلب، رضایتی از وضعیت موجود ندارند. انتقادات آقای مهدوی کنی در بخش سنتی، انتقادات آقای نادران و توکلی در درون مجلس، نارضایتی مردم از طبقه مستضعف گرفته تا طبقه سرمایه گذار همه نشان می دهد از وضعیت کنونی ناراضی هستند. بنابراین یک اجماع ملی در حال حاصل شدن برای تغییر وضع کنونی است، اما هر کس از زاویه دید خود می خواهد این تغییر را ایجاد کند. اصلاح طلبان فعلاً در حال بحث روی نامزدی آقای خاتمی هستند و سعی دارند ایشان را وارد انتخابات کنند. این مقدمه طولانی را گفتم تا این سوال را بپرسم که آیا بعد از ۱۱ سال از دوم خرداد، فکر نمی کنید سیاست ورزی های جریانی به نام اصلاح طلب نتیجه بخش نبوده و ما هنوز با همان مکانیسم های قدیمی در حال تصمیم گیری برای یک تغییر اساسی در جامعه هستیم؟

رمضان زاده: صحبت شما دو، سه تا گزاره داشت. من فکر می کنم باید تفکیک قائل شویم. اول از همه کسانی که از آقای دکتر احمدی نژاد حمایت کردند، باید مسوولیت وضعیت کنونی کشور را بپذیرند، بنابراین اصولگرایانی که امروز فرصت طلبانه به نقد پرداخته اند، باید بگویند چرا از روز اول در مقابل نصایح اصلاح طلبان - که این مسیر، مسیر غلطی است - گوش های خودشان را بسته بودند. یعنی باید بیایند به مردم پاسخ دهند که چرا اینگونه رفتار کردند. با رفتار آقای دکتر احمدی نژاد در شهرداری و قبل از آن در استانداری، کاملاً قبل پیش بینی بود که در ریاست جمهوری چگونه رفتار خواهد کرد. بنابراین همه در مقابل این قضیه مسوولند و باید بیایند پاسخ بدهند. در مورد اینکه گزینه اصلاح طلبی به بن بست رسیده است، زمانی است که گزینه دیگری را هم روی میز داریم. باز هم به رغم صحبت های قبلی ام تاکید می کنم که در جامعه ایرانی برای تغییر وضعیت موجود هیچ گزینه یی غیر از اصلاح طلبی وجود ندارد یعنی گزینه ها محدود است. شما یا باید بگویید که به انفعال می رسیم یا به انقلابیگری روی می آوریم یا می رویم نوکر خارجی می شویم برای تغییر. این سه تا را فکر نمی کنم جامعه ایرانی بپذیرد مضاف بر این شرایط برای هیچ کدام از این گزینه مهیا نیست. بنابراین ما راهی جز اصلاح طلبی نداریم. حال اگر ساختار پذیرفت که با تفکر اصلاح طلبی کشور به جلو برود، ما حضور در قدرت را دوباره امتحان می کنیم که به نظر من نمی پذیرند. بنابراین باید برگردیم و رابطه مان را با مردم تصحیح کنیم. الان رابطه ما با مردم قطع شده است، آن هم نه به طور خود به خود و اتوماتیک. این رابطه را اقتدارگرایان قطع کردند. مسیر قطع آن هم دو مسیر بود. یکی تخریب و یکی فریب که ما در مقابل تخریب، ابزاری برای مقابله نداریم. ولی برای فریب چون واقعیت های جریانی که به دنبال فریب مردم بود، امروزه روشن شده، فکر می کنم می توانیم برگردیم و ارتباطمان را دوباره با مردم بازسازی کنیم.

سوال: سوال اصلی من این بود که مکانیسم ها برای رسیدن به نامزد اجماعی همان مکانیسم ۱۱ سال پیش است که دوباره ۵ نفر بنشینند، از آقای خاتمی خواهش کنند و به قول آقای نبوی ایشان هم از پیشنهاد استنکاف نکند، نه اینکه استقبال کند. به نظر شما این بحران سیاست ورزی شما نیست؟

رمضان زاده: من خیلی صریح بگویم. قبلاً هم گفته ام. کشتی اداره کشور را آنچنان به گل نشانده اند که درآوردن آن کار یکی، دو نفر نیست و بسیار سخت است که امروز شما بتوانید کسی را راضی کنید که بیاید و مسوولیت اداره کشور را بپذیرد.

سوال: اما آقای عارف که اعلام آمادگی کرد؟

رمضان زاده: حالا به هر حال من می گویم که بسیار سخت است و این را هم می گویم که تنها کسانی می توانند آینده ایران را از همین امروز تصحیح کنند که صادقانه به مردم بگویند مشکلات چیست و راهبردهای درازمدت شان کدام است. چون ما برای حل مشکلات مردم اصلاً راهکار کوتاه مدت نداریم.

سوال: ما نداریم یا وجود ندارد؟

رمضان زاده: وجود خارجی ندارد، مگر معتقد به معجزه باشید.

سوال: یعنی حتی ما الان می توانیم بگوییم که به فرض محال اصلاح طلبان اگر فردا سر آقای خاتمی به توافق رسیدند و قصد داشتند در انتخابات شرکت کنند، حتماً اینها را به مردم اعلام می کنند؟

رمضان زاده: من معتقدم هر کس که می خواهد کاندیدای ریاست جمهوری شود باید به مردم بگوید اتفاقی که در دو، سه سال گذشته افتاده است، ۲۰ سال زمان نیاز دارد تا برگردد به قبلش یعنی به سال ۱٣٨۴. تازه سال ۱٣٨۴ هم به هیچ وجه مطلوب مردم ایران نبوده است. یعنی ۲۰ سال دیگر نیاز است که برگردد به قبلش. آن هم نه با کار فردی، بلکه کار جمعی و برنامه دار هماهنگ.

سوال: هماهنگ با همه ارکان نظام؟

رمضان زاده: حداقل هماهنگ در درون کابینه. یعنی یک سیستم هماهنگ باید بیاید که بتواند این کار را بکند و باید از امروز حمایت سایر ارکان نظام تضمین شود.

سوال: تکلیف سازمان ها با این چشم اندازی که شما برایشان ترسیم می کنید، چیست؟

رمضان زاده: اینکه برویم با مردم صادقانه صحبت کنیم و به آنها بگوییم این مشکلات یکی، دو روزه قابل حل نیست. مهم ترین تکلیف امروز ما این است که واقعیت ها را صریح تر با مردم در میان بگذاریم و همه مسببان وضعیت کنونی را به مردم معرفی کنیم. شما می بینید دوستان خوش فکری مثل آقای دکتر افروغ فریب این جریان را خوردند، چه برسد به مردم عادی.

سوال: شما معتقدید آقای دکتر افروغ فریب خورد؟

رمضان زاده: نمی دانم آیا این لفظ را می توان در مصاحبه گفت یا نه. ولی واقعاً معتقدم که فریب خورد. یعنی سرابی برای اینها نمایش دادند که آن سراب قابل تحقق نبود. اصلاً سراب که وجود خارجی ندارد و یک فریب است.

سوال: آقای دکتر، جدا از این مشکلاتی که شما اشاره کردید که دولت چه کار کرده و اصلاح طلبان با چه شرایط سختی مواجه هستند، ما با پدیده یی به نام خود دولت هم برای انتخابات ریاست جمهوری مواجه هستیم. یعنی حتی اگر از گزینه های اجماع، ردصلاحیت، رای آوری و همه اینها برای کاندیدای اصلاح طلبان بگذریم، یکی از دغدغه هایی که امروز در محافل مطرح می شود، این است که نامزدی به عرصه وارد شود که بتواند از پس آقای احمدی نژاد بربیاید؟

رمضان زاده: من فکر می کنم اصلاً نباید نگران این مساله باشیم.

سوال: چرا؟

رمضان زاده: چون آقای احمدی نژاد با عملکرد خود، پایان دوران خودش را اعلام کرده است. در هر شرایطی شما هر کسی را جلوی آقای احمدی نژاد بگذارید مردم به آن نفر بعدی رای می دهند. اصلاً در این مساله شک نکنید. یعنی من دو سال پیش این را پیش بینی کردم و الان هم اعتمادم بیشتر است که همین امروز اگر انتخابات برگزار شود، به رغم همه پول خرج کردن هایی که انجام شده، هر کس دیگری در مقابل آقای احمدی نژاد باشد، رای می آورد. بنابراین نگرانی من این نیست و اساساً معتقدم آقای احمدی نژاد رئیس جمهور یک دوره یی بوده است. از قبل هم اعلام کردم، الان هم اعلام می کنم.

سوال: تغییراتی که در وزارت کشور رخ داده برای پیشگیری از حادثه تک دوره یی بودن رئیس جمهور است؟

رمضان زاده: اینها اصلاً مهم نیست. شما هر کس را در مقابل آقای احمدی نژاد بگذارید، رای می آورد.

سوال: اصلاح طلبان با این فرض می خواهند برای شرکت در انتخابات تصمیم بگیرند؟

رمضان زاده: من نمی دانم. من پیشنهادم به اصلاح طلبان این است که فقط در انتخاباتی که آزادی کامل برای تمام شهروندان ایرانی فراهم باشد، شرکت کنند.

سوال: اکنون هم پارامتر آزادی وجود ندارد زیرا جریانی که شما به آن تعلق خاطر دارید از داشتن یک رسانه ... محروم است که با هوادارانش ارتباط بگیرد.

رمضان زاده: من نظر شخصی ام را گفتم. من در درون حزبم نظراتم را گفتم ولی چون به نظر اکثریت احترام می گذارم، در مسائلی با اکثریت حزب کنار آمدم و تبعیت کردم، اما نظر شخصی من این است که در هر انتخاباتی که حتی یک ردصلاحیت غیرقانونی از هر کسی انجام شود، نباید شرکت کرد.

سوال: به نظر شما انجام می شود؟

رمضان زاده: باید به جهتی برویم که انجام دهیم.

سوال: نه، ردصلاحیت غیرقانونی انجام می شود؟

رمضان زاده: روند گذشته نشان می دهد که انجام می شود.

سوال: آقای دکتر، برای کار اجتماعی و بازگشت به جامعه به طور مشخص برنامه دارید یا فقط به عنوان یک ایده آن را مطرح می کنید و بعد از اینکه آن ایده مورد پذیرش قرار گرفت، برنامه ریزی می کنید؟

رمضان زاده: ایده یی که باید حتماً عملیاتی شود و باید از پایین جامعه شروع شود. نهادهای مختلفی وجود دارد که باید به سراغ آنها رفت و از آن طریق شروع کرد. مهم ترین مشکل در جامعه امروز ما عدم اعتماد مردم به سیاستمداران است. فرق نمی کند، سیاستمداران اصلاح طلب یا اصولگرا.

سوال: به سیاستمدار اعتماد ندارند؟

رمضان زاده: به سیاستمدار اعتماد ندارند. بنابراین اولین کار این است که اعتماد اجتماعی را برگردانیم.

سوال: فکر می کنید چگونه می توانید این اعتماد را بازسازی کنید؟

رمضان زاده: باید از نهاد بسیار کوچک اجتماعی شروع کرد. کارهای اجتماعی عام المنفعه که نتیجه آن برای مردم ملموس باشد را باید شروع کرد تا اعتماد مردم به ما برگردد.

سوال: سیاست ورزی اجتماع محور عنوان شده، درست است؟

رمضان زاده: سیاستمداری مدنی اجتماع محور. نمی دانم اجتماع محور اصطلاح خوبی است یا نه.

مصاحبه کنندگان: کیوان مهرگان، بهناز صادق پور
                                                                              
۲۱ خرداد ۱٣٨۷
منبع: اعتماد