• در عراق سه آلترناتیو برای برون رفت از بحران مورد مشاجره سیاستمداران است. سقوط موصل سنی‌ها را تبدیل به معادله کرد و کردها نیز از وزن سنگین تری برخوردار شده‌اند تا با بغداد به مذاکره بپردازند. اگر آمریکا و بریتانیا طرفدار دولت فراگیر در عراق هستند، اما مالکی و جمهوری اسلامی در فکر استفاده از اسلحله و خشونت هستند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۱۱ تير ۱٣۹٣ -  ۲ ژوئيه ۲۰۱۴

اوضاع نابسامان عراق بعد از رویدادهای موصل و به تحت کنترل در آوردن شهر کرکوک توسط پیشمرگهای اقلیم کردستان و همچنین شکست ارتش عراق، بغداد را به بن‌بست کشاند. این وضعیت متغییرها را جابجا کرد و به طبع آن قانون بازی را نیز در شطرنج سیاسی و پیچیده عراق عوض کرد. شکل گیری یک اقلیم فدرالی برای سنی‌ها، تشکیل دولتی "فراگیر" در بغداد که "تمامی جناح‌های سیاسی این کشور را دربر بگیرد" و نوری مالکی که عامل اصلی تشدید تضادها و نابسامانی‌هاست، کاندید نخست وزیری نشود، محور مشاجره‌ها شده است.

از طرف دیگر اولویت نوری مالکی برای نجات از این بحران جنگ است، فتوای علی سیستانی مرجع شیعه در عراق نیز در همین راستا است. جمهوری اسلامی نیز نمی پذیرد که رویدادها در این چند روزه عراق را به بن‌بست کشانده است در حالیکه بعضی از جناح‌های قدرتمند در عراق و اقلیم کردستان از یک راه حل سیاسی صحبت میکنند و بحث بر سر ایجاد یک اقلیم سنی در عراق تبدیل به گفتمان روز عراق شده است. اما چند روز پیش مرضیه افخم سخنگوی وزرات امور خارجه ایران اظهار داشت: "کسانیکه چنین فکر می کنند طرفدار یک عراق ضعیف هستند و اینچنین بیانی دشمنی است." مالکی و تهران در این نقطه به توافق رسیده‌اند که جنگ با داعش (دولت اسلامی عراق و شام) اولویت آنها است. ولی با وجود این احتمال میرود که جمهوری اسلامی در فکر جایگزین دیگری برای مالکی نیز باشد.

نقطه افتراق میان کردها و مالکی در این است که کردها خواهان یک "راهکار سیاسی" برای حل بحران هستند ولی مالکی حمله نظامی و جنگ را پیشنهاد می کند تا از این طریق مسیر رویدادها را عوض کند و وضعیت را به قبل از سقوط موصل برگرداند، که این هم شدنی نیست.

آمریکائی‌ها نیز چندان امیدی به "تمامیت ارضی عراق" ندارند ولی این دفعه بازی را به نوع دیگری ادامه میدهند و خواهان آن هستند که با فشار آوردن به کردها، دولتی "فراگیر" در عراق روی کار بیاورند که شیعه، کرد و سنی‌ها دارای حقوق "برابر" باشند. بریتانیا نیز با موضعی مشابه آمریکا، میخواهد که کردها به "منافع" عراق توجه کنند تا از این طریق عراق از تکه شدن رهائی یابد. اما در چند روز گذشته مالکی دولت "فراگیر" را مخالف نتایج انتخابات پارلمان عراق اعلام کرد و گفت: "این کار دموکراسی نوپای عراق را از بین خواهدبرد."

در عراق سه آلترناتیو برای برون رفت از بحران مورد مشاجره سیاستمداران است. سقوط موصل سنی‌ها را تبدیل به معادله کرد و کردها نیز از وزن سنگین تری برخوردار شده‌اند تا با بغداد به مذاکره بپردازند. اگر آمریکا و بریتانیا طرفدار دولت فراگیر در عراق هستند، اما مالکی و جمهوری اسلامی در فکر استفاده از اسلحله و خشونت هستند. بر طبق گزارش نیویورک تایمز، "ایران مخفیانه اسلحه به عراق می فرستد."

تشکیل دولتی "فراگیر" که سنی‌ها در آن نقش داشته باشند یکی از معضل‌های عراق است. جنگ بخش بزرگی از سنی‌های عراق در لحظه فعلی تحت رهبری داعش انجام می گیرد. آیا مردان قدرت در بغداد این مهارت را دارند که برای مشارکت سنی‌ها در قدرت خط فاصلی بین سنی‌ها و داعش ترسیم کنند و آن دسته از گروه‌های سنی‌ها را جذب کنند که نماینده اکثریت سنی‌های عراق باشند؟ در صورت چنین احتمالی، آیا داعش "اجازه" خواهد داد که سنی‌ها با مالکی به توافق برسند؟

طرح دولتی فراگیر برای انشقاق در صفوف سنی‌ها زمانی صورت میگیرد که داعش در منطقه تحت فرمان خود اعلام موجودیت دولتی کرده است و چیزی به اسم مرز رسمی عراق و سوریه در منطقه آنها وجود ندارد. در این حالت اگر داعش منطقه را تخلیه نکند، بدون شک بر پیچیدگی اوضاع افزود خواهد شد و این فرصتی است برای اقلیم کردستان تا تصمیم خود را مبنی بر جدائی از عراق اعلام کند.

از طرف دیگر بعد از سقوط موصل بیشتر (مناطق کردستانی خارج از مرزهای اقلیم کردستان) تحت کنترل پیشمرگهای اقلیم کردستان قرار دارند و به گفته مسعود بارزانی "ماده ۱۴۰ در عمل تمام شده محسوب میشود." این شرایط اربیل را تبدیل به وزنه‌ای کرد که با سطح بالائی از خواسته‌ها با بغداد به گفتگو بپردازد. تشکیل دولت "فراگیر" در عراق و همچنین کوشش آمریکا و بریتانیا برای فشار بر کردها تا عراق مالکی و جمهوری اسلامی را این وضعیت نابسامان نجات دهد با ملودی رهبران اقلیم کردستان و مخصوصا افکار عمومی شهروندان اقلیم کردستان در تضاد قرار دارد. بغداد موفق نشد که فدرالیسم را در عراق پیاده کند و اکنون این کشور بر لبه پرتگاه قرار دارد و کردها باید پروژه ملی خود را داشته باشند.
 
قرنی قادری - اربیل