طرح مساله دگرباشان جنسی در اولین کنفرانس زنان روژهه لات در خارج از کشور


سوسن محمدخانی غیاثوند


• اولین کنفرانس زنان روژهه‌لات (کوردستان ایران) در خارج از کشور روز شنبه ۱۹ نوامبر توسط سازمان زنان روژهه‌لات در شهر رتردام هلند برگزار شد. این کنفرانس کار خود را با یک دقیقه سکوت برای شهدای زن آزادیخواه آغاز کرد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۶ آذر ۱٣۹۵ -  ۲۶ نوامبر ۲۰۱۶



اولین کنفرانس زنان روژهه‌لات (کوردستان ایران) در خارج از کشور روز شنبه ۱۹ نوامبر توسط سازمان زنان روژهه‌لات در شهر رتردام هلند برگزار شد.
این کنفرانس کار خود را با یک دقیقه سکوت برای شهدای زن آزادیخواه آغاز کرد. «ناهید بهمنی، فعال زنان و از اعضای سازمان زنان روژهه‌لات»، «دکتر اسعد رشیدیان، نویسنده و شاعر» و «صوفیه عصمت، نویسنده و فعال زنان» در پنل اول این کنفرانس سخنرانی کردند.

عنوان سخنرانی ناهید بهمنی، عضو کمیته مرکزی حزب کومله " پلاتفورمی برای توانمند کردن زنان در سیاست و مدیریت" بود. وی در سخنرانی خود عملکرد احزاب کوردستان ایران را به دلیل اهمیت ندادن به «نقش زنان و سهیم شدنشان در سیاست و مدیریت حزبی» مورد انتقاد قرار داد.
دکتر اسعد رشیدی، نویسنده و شاعر کورد نیز درباره وضعیت زنان در روابط بین الملل، تاثیر این روابط بر روی زنان و چگونگی مشارکت زنان در روابط بین الملل سخنرانی کرد. وی همچنین توضیح داد چرا زنان متناسب با آگاهی و وضعیتشان نتوانستند رهبری ساختارها را برعهده داشته باشند.
صوفیه عصمت، نویسنده و فعال زنان دیگر سخنران پنل اول کنفرانس بود. وی درباره تاریخ زنان صحبت کرد. این نویسنده کورد خلاصه ای از کتاب «گذر زنان از سایه به نور» را در سخنرانی اش ارائه کرد. این کتاب نوشته آماندا فورمن است که توسط عباس شکری و صوفیه عصمت به زبان فارسی ترجمه شده است.
«دلنیا رحیم زاده، فعال زنان»، «شهاب الدین شیخی، جامعه شناس، روزنامه نگار، فمینیست و شاعر کورد» و «محمد سینا امانی، دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی» از سخنرانان پنل دوم این کنفرانس یک روزه بودند.

دلنیا رحیم زاده: سازمان زنان روژهه‌لات به حقوق دگرباشان جنسی احترام می گذارد.
موضوع سخنرانی دلنیا رحیم زاده در این کنفرانس درباره دگرباشان جنسی بود. موضوعی که توانست توجه زیادی را به خود جلب کند.
دلنیا رحیم زاده عضو رسمی حزب کومله و از اعضای سازمان زنان روژهه‌لات طی مصاحبه ای درباره موضوع سخنرانی اش گفت: « من اینجا به عنوان دلنیا رحیم زاده صحبت نکردم. درست است که پیشنهاد من بود ولی من صحبتهایم را از سوی سازمان زنان کوردستان ایران مطرح کردم. یعنی سازمان زنان کوردستان ایران حقوق دگرباشان جنسی را به رسمیت می شناسد و به آن احترام می گذارد. این کار را هم از سال گذشته شروع کرده است.»
موضع حزب کومله درباره دگرباشان جنسی هنوز به صورت رسمی اعلام نشده است. رحیم زاده دراین باره گفت: «حزب کومله اگر با بحث مطرح شده در کنفرانس مشکل داشت می توانست با طرح آن مخالفت کند. اما کومله هیچ مخالفتی نکرد. در ماههای آینده مشخص خواهد شد که کومله چقدر از مسئله حمایت از دگرباشان جنسی و حقوقشان استقبال خواهد کرد. من هیچ سند و حرف رسمی از سوی کومله ندارم که بخواهم به آن استناد کنم اما امیدوارم و پیش بینی می کنم که طی ماههای آینده از حقوق دگرباشان جنسی حمایت بکند.»
جامعه ال جی بی تی کورد در روژهه‌لات برای گفتن از مسائلش همواره با مشکلات زیادی مواجه بوده است. فعالان مستقل و روزنامه نگاران کوردی هم که در دفاع از حقوق دگرباشان جنسی نوشته اند بارها مورد هجمه، توهین و بی احترامی قرار گرفته اند. احزاب روژهه‌لات هیچ گاه حقوق دگرباشان جنسی را به رسمیت نشناخته اند. آنطور که برخی فعالان کورد می گویند در میان این احزاب افرادی بوده اند که فقط به دلیل گرایش و هویت جنسی‌شان از حزب اخراج شده اند. چند سال قبل یکی از فعالان ال جی بی تی به کنفرانسی دعوت شد که توسط حزب دموکرات کوردستان (حدک) در سوئد برگزار شد. در گزارشی که توسط شبکه کوردکانال، ارگان رسمی این حزب از کنفرانس پخش شد هیچ اشاره ای به موضوع و محتوای سخنرانی این فعال اقلیتهای جنسی نشده بود. به عبارت دیگر شبکه کوردکانال موضوع مطرح شده در کنفرانس را سانسور کرده بود. این مسئله نشان می داد حزب دموکرات علیرغم اینکه دغدغه دگرباشان جنسی را داشت اما آن جسارت و اعتماد به نفس لازم را هنوز به دست نیاورده بود تا از طریق رسانه رسمی اش با مخاطب خود به صورت شفاف در این باره حرف بزند.
صحبت کردن احزاب کورد درباره دگرباشان جنسی و دفاع از حقوق آنها تابویی بود که توسط زنان عضو حزب کومله برای اولین بار در کنفرانس رتردام شکسته شد.

ناهید بهمنی: سازمان زنان روژهه‌لات قصد دارد مسئله دگرباشان جنسی را از تابو در بیاورد
ناهید بهمنی، عضو کمیته مرکزی کومله و از اعضای سازمان زنان روژهه‌لات طی مصاحبه ای طرح بحث دگرباشان را در کنفرانس رتردام کاملا به جا دانست و گفت: کومله زنان روژهه لات در شرایطی این موضوع را به میان کشید و یکی از مباحث پنل دوم کنفرانس را به آن اختصاص داد که به هیچ وجه در میان مسایل اجتماعی و حقوق بشری در ایران و کردستان محلی از اعراب ندارد. سازمان زنان کردستان ایران چون دیگر موارد نقص حقوق بشر به مسئله مهجور بودن حق و حقوق و حتی انکار موجودیت و خواسته های دگرباشان جنسی در ایران می نگرد و به این اعتبار برای احقاق حقوقشان تلاش می کند. اگر چه طرح این مسئله در میان سکوت دیگران آسان نیست و با ریسک همراه خواهد بود اما به هر رو این واقعیت حقوقی و اجتماعی را از تابو در خواهد آورد. نیت ما هم همین است، از تابو در آید و سپس زمینه برای رفع مشکلات و اجرای راهکارها فراهم آید.
بهمنی معتقد بود که از هر فرصت و مناسبتی برای جا انداختن و عادی سازی مسئله اقلیتهای جنسی باید تلاش کرد و برنامه های مشخصی برای آن تدارک دید، درباره مسئله نوشت و آگاه سازی کرد و در نهایت از خواستهای دگرباشان جنسی در مراکز بین المللی حقوق بشری حمایت کرد.
واکنش رهبری کومله و اعضای کمیته مرکزی این حزب به مسئله دگرباشان جنسی هنوز مشخص نیست. بهمنی دراین باره گفت برخورد رهبری کومله یقینا واکنش منفی و ضدیت با مسئله نخواهد بود. به نظر این فعال زنان ممکن است همگی درک یکسانی از جنبه‌های حقوقی و اجتماعی این مسئله نداشته باشند. تابوی دگرباشان جنسی مثل دیگر تابوها برای شکسته شدن، جا انداختن و عادی سازی به زمان نیاز دارد. مسئله ای که تا الان حتی در بسیاری از کشورهای غیر اسلامی و مدرن دنیا رسمیت نیافته و موافقت اذهان عمومی را با خود ندارد.
عضو کمیته مرکزی کومله درباره میزان آمادگی سازمان زنان روژهه‌لات برای مواجه شدن با واکنشهای احتمالی جامعه و مخالفینِ طرح مسئله اقلیتهای جنسی گفت: افراد، سازمانها و جریانهایی که با سنت و قوانین نادرست و غیر انسانی در می افتند همواره خود را در معرض خطر تهدید، هجوم و شرایط نا امن قرار می دهند. من شخصا فکر می کنم کمابیش "کومه له ژنان روژهه لات" یا "سازمان زنان کردستان ایران" مورد بغض، خصومت و هجوم شرع و عرف در هر شکلی قرار خواهد گرفت. اما این زنان پیشتر از این نیز شکستن تابوها را آزموده اند. تجربه ما نشان نمی دهد که همیشه "آزموده را آزمودن خطاست". زمان و دست آوردهای انسانی هم به یاری خواهند آمد.

وی وجود پیشگامانی که از خطوط قرمز عبور می کنند و تابوهای جامعه را می شکنند از نیازهای جامعه انسانی دانست: مسلما طرح دفاع ازحقوق دگرباشان جنسی درست مثل حرکت کردن برخلاف جریان رود است. یک امر پر مخاطره و تابوشکنانه است، آنهم در سرزمینی که روابط معمول بین دوجنس کماکان در زنجیره ای از محدودیت های غیر انسانی و ناشی از قوانین شرع و عرف و فرهنگ مردسالار قرار دارد.

ساختار هیراشی مردانه احزاب کورد، مسئله زن را در زیر مسئله ناسیونالیسم کوردی و مبارزه سیاسی قرار داده‌ است

شهاب الدین شیخی، جامعه شناس، روزنامه نگار، فمینیست و شاعر کورد در پنل دوم این کنفرانس درباره «کوردگرایی، حزب گرایی و مسئله زن» صحبت کرد. وی طی مصاحبه کوتاهی گفت: در دوران مدرن به دلیل اینکه ما ملتی بودیم که دولتی نداشتیم بنابراین حزب این کارکرد را برای جامعه ما داشته است و چون احزاب ما احزب آزادیخواه و علیه وضعیتی بودند که آنها را تحت تبعیض قرار داده بود لذا گفتمان آزادیخواهانه را از همان ابتدا داشته ایم و همیشه مسئله زن جزو خواسته ها، برنامه ها و اساسنامه های احزاب کورد بوده است.
کوردایه‌تی، گفتمان یک ملیت تحت ستم و تبعیض است بنابراین یک ناسیونالیسم تدافعی دارد. این ناسیونالیسم تدافعی از آن جهت که آزادیخواهانه است لذا ارزشهای آزادیخواهانه و برابری خواهانه ای را هم برای زنان داشته است. شیخی زنان را تقویت کننده گفتمان ناسیونالیسم دانست. چون زنان تربیت کننده کودکان، نسل بعدی جامعه و انتقال دهنده ارزشهای جامعه کوردی بوده‌اند. از نظر وی رابطه متقابل میان «احزاب و زنان» و نیز «ناسیونالیسم تدافعی و زنان» از یک جایی نامتقابل می شود. احزاب کورد جایگاه دولت را برای جامعه کوردی می گیرند. اما به دلیل ساختار هیراشی مردانه احزاب و به این دلیل که محتوا و اعضای احزاب مردسالار هستند لذا مسئله زن زیر مسئله ناسیونالیسم کوردی و مسئله مبارزه سیاسی قرار می گیرد.
وی همچنین گفت حضور زنان زمانی موثر و قابل قبول است که در راستای اهداف سیاسی مطرح شده توسط احزاب باشد. فرقی هم نمی کند این حزب گرایش سوسیالیستی یا کمونیستی، یا گرایش صرفا ناسیونالیستی و یا لیبرالیستی داشته باشد. حزب است که تصمیم می گیرد کدام مسئله سیاسی مهم است. حزب همیشه پایگاه و گروه مرجع جامعه کوردستان بوده است. چون واقعا جامعه کوردستان همیشه رابطه اش با احزابش خیلی قوی بوده است. همه ما می دانیم همین الان اگر هر چهار، پنج تا حزب با هم یک اعتصاب اعلام بکنند این اعتصاب صورت می گیرد. یعنی اینقدر رابطه ارگانیک بین حزب و جامعه وجود دارد. احزاب کورد این تاثیرگذاری سیاسی را دارند اما نمی بینیم این تاثیرگذاری درمورد زنان بالا بوده باشد. مسئله زنان یک مسئله حاشیه ای در میان احزاب بوده است. ما یک بخش به نام بخش زنان داریم که از همه فعالیتهای بزرگ مابانه، رویاپردازانه و خیلی مهم مردان جدا بوده است.

در ادامه کنفرانس، «محمد سینا امانی» سخنرانی کرد. موضوع سخنرانی این دانشجوی دوره دکتری ادبیات درمورد بازتاب شخصیت و وضعیت زن در قصه های عامیانه کوردی بود. وی در مقاله اش شخصیت مثبت و منفی زن را در قصه های عامیانه مورد تحلیل قرار داده بود. بخش دیگری از مقاله امانی به رسوم و آئینهای ضد زن می پرداخت. آئینهای برگرفته از جامعه مردسالار و بعضا محلی که مصیبتها و افکاری را برخلاف میل باطنی زن به وی تحمیل می کنند.

انتقادها و پیشنهادها به برگزار کنندگان کنفرانس

این اولین کنفرانس سازمان زنان روژهه‌لات در خارج از کشور بود. از مهمترین انتقادهایی که به این کنفرانس شد اطلاع رسانی ضعیف آن بود که از نظر شهاب الدین شیخی باعث شده بود افراد کمتری در آن شرکت کنند.
برگزار کنندگان قبل از کنفرانس، فراخوانی برای ارسال مقالات نداده بودند. کاری که انجامش به نظر محمد سینا امانی باعث می شد تعداد مقالات بیشتری به دست کمیته برگزارکننده کنفرانس برسد بنابراین دستشان برای انتخاب بازتر می بود و در نتیجه کیفیت علمی کنفرانس هم بالاتر می فت.
خواست دکتر اسعد رشیدی مشارکت وسیع زنان غیرحزبی، متخصص و توانمند در اینگونه کنفرانسها بود. زنانی که بتوانند به شناخت بیشتر جنبش کورد کمک بکنند.
شهاب الدین شیخی هم پیشنهاد داد که برگزار کنندگان کنفرانس با نهادهای اروپایی به دلیل داشتن بودجه برای فعالیتهای اینچنینی خصوصا توانمند سازی زنان همکاری داشته باشند. از نظر وی همکاری با نهادهای اروپایی علاوه براینکه باعث بین المللی ترشدن مسئله کورد و مسئله زنان کورد می شود، امکانات لوجستیکی، سخت افزاری و نرم افزاری بهتری را هم در اختیار برگزارکنندگان کنفرانس قرار می دهد.
پیشنهاد دیگر شیخی ترجمه خلاصه مقالات به زبان کشور میزبان و یا به زبان انگلیسی بود.
این روزنامه نگار کورد به کسانی انتقاد داشت که صرفا به دلیل گرایش برگزارکنندگان اینگونه کنفرانسها به یک حزب خاص از حضور در آنها امتناع می کنند. وی همچنین معتقد بود که برگزار کنندگان کنفرانسها نباید زیادی حزبی باشند تا منتقدین حزب مورد علاقه شان هم بتوانند در برنامه ها مشارکت داشته باشند.
گفتنی است ناهید بهمنی در این کنفرانس از سوی سازمان زنان روژهه‌لات جایزه ای را به عطیه معمارپور به پاس سالها فعالیت و خدمت به جامعه کورد اهداء کرد.
از جمله سازمانهای بین المللی و هلندی که زنان کورد را در این کنفرانس همراهی کردند، «سازمان ملتهای بدون دولت (UNPO)» بود که از مسئله کورد برای حق تعیین سرنوشت دفاع می کند. حزب چپ هلندی هم به همراه سازمان بین المللی زنان به نام «پاساژ» که به زنان برخی کشورهای جهان سوم کمکهای مالی و آموزشی ارائه می دهد در این کنفرانس حضور داشت.
تعدادی از فعالین کورد عراق، نمایندگان برخی NGO ها و سازمانهای سیاسی و اتحادیه زنانشان نیز در کنفرانس رتردام مشارکت داشتند. آنطور که ناهید بهمنی گفت نمایندگان خارجی مشارکت کننده در کنفرانس، متن سخنرانی هایشان را با موضوع کنفرانس که «توانمند سازی زنان» بود تنظیم کرده بودند.