سال پیش رو، سال فوران بحران صندوقهای بازنشستگی
حمید آصفی
•
اگر صندوقهای بازنشستگی راه نجات بنیادی پیدا نکنند، اعتراضهای پیش رو چنان خواهد بود که اعتراضهای مالباختگان و شورش دیماه ۹۶ در برابر آن کاریکاتوری بیش نخواهد بود. بر اساس گزارش نهادهای دولتی بیش از ۵۵ میلیون تن از جمعیت ایران تحت پوشش صندوقهای بیمهای قرار دارند، پس خطر فوران اعتراضات بسیار جدی است
...
اخبار روز:
www.iran-chabar.de
شنبه
۲۵ فروردين ۱٣۹۷ -
۱۴ آوريل ۲۰۱٨
از ۱۸ صندوق موجود ۱۷ صندوق ورشکسته شده و در وضعیت قرمز قرار گرفتهاند. از سال ۹۴ صندوقهای بازنشستگی با بحرانی جدی روبرو شده و در صورت چارهجویی نکردن برای این صندوقها، اقتصاد ایران فرو میپاشد. این هشدار از سوی مسئولین دولتی و برخی اقتصادانان دولتی نیز مطرحشده اما کاری از دست آنها بر نمیآید و روزبهروز بر شدت بحران افزوده خواهد شد.
بنابر آمارهای بانک مرکزی و وزرات اقتصاد و دارایی صندوقهای ایران حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان دارایی دارند و ۱۶۵ هزار میلیارد تومان نیز از دولت طلبکارند و سالانه ۲۰ هزار میلیارد تومان بر این بدهی دولت به صندوق ها افزوده میشود.
طلب صندوق بازنشستگی کشوری از دولت ۷ هزار میلیارد تومان است که دولت هر سال بخشی از آن را پرداخت میکند و در حال حاضر بالغ بر یک میلیون و ۷۰۰ هزار بازنشسته و حقوق بگیر و حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار بیمه شده تحت پوشش صندوق هستند.
ریشه بحران در کجاست؟
بنابر تجربه جهانی، در هر کشور نسبت تعداد افراد شاغل به جمعیت بازنشسته باید حداقل ۸ باشد یعنی ۸ نفر شاغل که بیمه پرداختی شان میتواند یک نفر بازنشسته را تأمین نماید و اگر این نسبت به هم بریزد، صندوقها دچار بحران فروپاشی میشوند. این ضریب در سال ۱۳۵۳ معادل ۲۵ بود یعنی در قبال هر ۲۵ شاغل یک نفر بازنشسته وجود داشت اما در سال ۱۳۹۵ این نسبت به ۵,۲۹ درصد رسید. چرا که در حال حاضر در ایران حدود ۲۶ میلیون شاغل و بیش از پنج میلیون نفر بازنشسته وجود دارد. (مرکز آمار ایران) یعنی به ازای هر مستمری بگیر تنها ۵,۲۹ نفر حق بیمه میپردازند؛ در حالی که برای مثبت شدن این تراز باید دستکم به ازای هر مستمریبگیر ۶,۳۷ نفر حق بیمه بپردازند.
مثلا صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد ۱۱ هزار ۶۰۰ بیمه شده دارد در حالی که به بیش از ۷۴ هزار نفر حقوق بازنشستگی پرداخت میکند یا صندوق بازنشستگی سازمان بنادر و کشتیرانی ۱۳۰۰ نفر بیمه شده دارد ولی به ۲۱۰۰ نفر حقوق بازنشستگی میدهد. یا صندوق بیمه بانک مرکزی ۲۰ هزار و ۴۰۰ نفر بیمه شده دارد اما به بیش از ۳۳ هزار نفر حقوق بازنشستگی میپردازد و صندوق بازنشستگی صدا و سیما ۱۳ هزار و ۱۰۰ نفر بیمه شده دارد در حالی که به ۱۳ هزار و ۴۰۰ نفر حقوق بازنشستگی میدهد. (هفته نامه تجارت فردا)
علل و دلایل چیست؟
در تحلیل این وضعیت میتوان به چهار عامل اصلی یعنی بیکاری، بازنشستگی پیش از موعد، رکود اقتصادی و پیر شدن جمعیت شاغل در ایران اشاره کرد. بیکاری در سه سال گذشته، رشد قابل توجهی داشته و از رقم حدودی ۲ میلیون نفر به ۳ میلیون و ۱۴۱ هزار نفر رسیده و این نشان میدهد که ورودی به سیستم بیمه به نسبت بازنشستهها افزایش مناسبی نداشته است. مرکز آمار ایران نرخ بیکاری را در پاییز ۹۶ معادل ۱۱,۹ درصد اعلام کرده است آماری که تردیدهای زیادی به آن میتوان داشت. منبع: مرکز آمار ایران
در دولتهای نهم و دهم بازنشستگی پیش از موعد نیز گریبانگیر صندوقهای بازنشستگی شده و افرادی با ۱۵سال سابقه کار، بازنشسته شدند!!
تعداد بازنشستگان تأمین اجتماعی از سال ۱۳۵۳ تا سال ۱۳۸۳ برابر با یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بوده و بر اثر بازنشستگیهای پیش از موعد تعداد بازنشستگان صندوق از ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۲ برابر با یک میلیون ۳۰۰ هزار نفر شد یعنی بازنشستگان هشت سال کشور برابر با تعداد بازنشستگان ۳۰ سال قبل از آن بوده است.
تزریق بودجه به صندوق هابه مثابه بلعیدن بودجه ملی!
دولت برای نجات این صندوقها مجبور است از بودجههای رفاهی و عمرانی کشور زده وبه این صندوقها پول تزریق کند. بعنوان مثال در سال ۹۴ دولت حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان به صندوقها کمک کرده بود که رقمی معادل بودجه عمرانی آن سال بود. یا در سال ۹۵، دولت از محل بودجه عمومی مبلغی معادل ۵۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان به صندوقهای بازنشستگی کشوری، نیروهای مسلح و فولاد کمک کرده است. این رقم از کل بودجه فصل رفاه در سال ۹۴ بیشتر است. منبع: مرکزپژوهش های مجلس
بر این اساس دولت به سمتی میرود که ناچار شود در چند سال آینده نیمی از بودجهاش را بابت حقوق و دستمزد صرف کرده و فقط عائلهداری کند!!
دو صندوق بزرگ کشور دارای وضعیتی به مراتب بغرنجتر هستند. منظور صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح و صندوق بازنشستگی کشوری که حدود ۷۵ درصد از مستمریهای صندوق بازنشستگی کشوری و ۹۸ درصد از صندوق بازنشستگی لشکری از محل کمکهای دولت پرداخت میشود. براساس گزارش فصلی صندوق بازنشستگی کشوری، در بهار ۹۶، تعداد کل افراد تحت پوشش این صندوق تا پایان خرداد ۹۶ معادل یک میلیون و ۳۲۶ هزار و ۸۸۷ نفر است. حال آنکه در پایان سال ۹۵ بیش از یک میلیون و ۷۴۴ هزار نفر از این صندوق حقوق دریافت کردهاند.
تعدد صندوقها
یکی از معضلات بزرگ صندوقهای ایرانی در تعدد آنهاست که در جهان کم سابقه است. برای حل مشکلات صندوقهای بازنشستگی ایران که در برخی ازکشورها اجرا شده و موفق بوده، ادغام صندوقهای دولتی و خصوصی لازم است. علاوه برای پایدار کردن، باید سن بازنشستگی را تغییر داد و در راستای تغییر سن بازنشستگی و اصلاح نظام مربوط به آن حرکت کرد.
در سال گذشته نام مالباختگان را میشنیدیم، و از امسال مدام نام بازنشستگان را خواهیم شنید. صندوقهای بازنشستگی عملا ورشکستهاند، چیزی که دولت به آن اعتراف نمیکند چون از تأثیر روانی آن میهراسد. اگر دولت حقوق بازنشستگی را به موقع پرداخت کند، آیا با آن حقوق میتوان زندگی کرد؟ علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به تازگی گفته است: طی هشت سال در کشور ۶۷ درصد کاهش قدرت خرید بازنشستگان را شاهد بودهایم. این حال و روز بازنشستگان، شاخص وضعیت اقتصاد بغرنج ایران است و موج بعدی اعتراضها از سوی بازنشستگان خواهد بود و با تداوم روند کنونی صندوق تامین اجتماعی تا ۱۰ سال آینده ورشکسته میشود.
ابعاد بحران ناشی از ورشکستگی صندوقهای بازنشستگی «بسیار بزرگتر از اعتراضهای دیماه ۹۶» خواهد بود. اگر صندوقهای بازنشستگی راه نجات بنیادی پیدا نکنند، اعتراضهای پیش رو چنان خواهد بود که اعتراضهای مالباختگان و شورش دیماه ۹۶ در برابر آن کاریکاتوری بیش نخواهد بود. بر اساس گزارش نهادهای دولتی بیش از ۵۵ میلیون تن از جمعیت ایران تحت پوشش صندوقهای بیمهای قرار دارند، پس خطر فوران اعتراضات بسیار جدی است.
منبع: کانال تلکرام نویسنده
|