سیاسی دیدگاه ادبیات جهان - مقالات و خبرها بخش خبر آرشیو  
   

شناخت و کنش مشارکتی با حساسیت جنسیتی
مجموعه مقالاتی در باب مشارکت و جنسیت


• در این مجموعه، شش مقاله کلیدی در زمینه «شناخت و کنش مشارکتی با حساسیت جنسیتی» انتخاب و ترجمه شده است. مقالاتی از نویسندگان صاحب نظر در این حوزه همچون بل هوکس، رابین مک تاگارد، نایلا کبیر، وندی فریزبی، ایرنه گویجت و کارولین موزر. اگرچه هر کدام از این مقالات مستقل از هم هستند و به سادگی با یک عنوان و سرفصل دسته بندی نمی‌شوند، اما فصل مشترک همه آن‌ها پرداختن به ضرورت مشارکت و توانمندسازی از پائین در حوزه مسائل جنسیتی و زنان است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۲٣ آبان ۱٣۹۶ -  ۱۴ نوامبر ۲۰۱۷



 
بیدارزنی- مفاهیمی همچون مشارکت و توانمندسازی در حوزه مسائل جنسیتی، چند سالی است که به اشکال مختلف مورد توجه قرار گرفته و توسط مسئولان دولتی، دانشگاهیان، رسانه ها و کنشگران مستقل در فضاهای گوناگونی کاربرد پیدا کرده است. از اجرای پروژه هایی با عنوان توانمندسازی توسط سازمان های دولتی مانند بهزیستی و شهرداری ها گرفته تا کاربرد روش شناسی های مشارکتی در پژوهش های دانشگاهی، و تا برنامه های سازمان های مردم نهاد با رویکرد مشارکتی و توانمندسازی از پائین. در واقع، هر کدام از این گروه ها به دلایل متفاوتی به ضرورت پرداختن به مشارکت و توانمندسازی پی برده اند. اما آیا منظور و تلقی همه این گروه ها از این مفاهیم یکسان است؟ از آنجایی که خاستگاه و منافع متمایزی که این گروه ها دنبال می کنند متفاوت است، در نتیجه نمی توان تصور کرد که همه آنها با برداشت و نگاهی مشترک از این مفاهیم استفاده می کنند. هرچند به دلیل محدودیت منابع و همچنین قدرت تبلیغات نهادهای دولتی، عمدتاً روایتی دولتی درباره این مفاهیم رواج دارد. به طوری که، بیشتر منابع و متونی که در حوزه تحلیل جنسیتی، رهیافت مشارکتی و توانمندسازی زنان در کشور موجود است توسط نهادها یا کارگزاران دولتی تهیه و تدوین شده است. از این رو، رویکرد غالب این منابع مبتنی بر دیدگاه های «توسعه ای» است و مخاطبان یا کاربران اصلی آنها نیز کارکنان یا کارگزاران دولتی فرض گرفته شده اند. در نتیجه منابع مناسب و مستقل کمتری در اختیار کنشگران مدنی قرار دارد. ترجمه مجموعه مقالات حاضر، گامی اولیه برای دسترسی بیشتر به برخی منابع مستقل و با رویکردی «از پائین» و «حق محور» در این زمینه است. توافق در مورد ترجمه این منابع در جریان کارگاهی آموزشی با عنوان «مشارکت، آگاهی جنسیتی و توانمندسازی زنان» که توسط «انجمن زنان سورا» در بهمن 1394 برگزار شد، حاصل شد. تعدادی از شرکت کنندگان در این کارگاه تصمیم گرفتند برخی منابع مرتبط و حائز اهمیت در این زمینه را ترجمه و منتشر کنند. در این مجموعه، شش مقاله کلیدی در این زمینه انتخاب و ترجمه شده است. مقالاتی از نویسندگان صاحب نظر در این حوزه همچون بل هوکس، رابین مک تاگارد، نایال کبیر، وندی فریزبی، ایرنه گویجت و کارولین موزر. اگرچه هر کدام از این مقاالت مستقل از هم هستند و به سادگی با یک عنوان و سرفصل دسته بندی نمی شوند، اما فصل مشترک همه آنها پرداختن به ضرورت مشارکت و توانمندسازی از پائین در حوزه مسائل جنسیتی و زنان است. البته سه مقاله نخست بیشتر به مبانی و ضرورت های نظری پرداخته اند و سه مقاله بعدی به روش ها و تجارب عملی توجه داشته اند.

نخستین یادداشت این مجموعه از بل هوکس، فمینیست امریکایی افریقایی تبار است که به صورت گفتگو تنظیم شده است. در این گفتگو، بل هوکس به تاثیراتی که از پائولو فریره در زمینه فعالیت های فمینیستی گرفته و همچنین انتقاداتی که بر وی وارد می داند می پردازد.
هوکس با نگاهی متقاطع به اشکال ستم ناشی از سرمایه داری، مردسالاری و نژادپرستی، به دریافتی که از نظرات فریره داشته اشاره می کند و با ذکر تجاربی عملی، دریاره اهمیت و ارزش نگاه فریره و انتقادات وارد بر آن توضیح می دهد و در انتها به تجربه دیدارش با پائولو فریره اشاره می کند.

دومین مقاله از این مجموعه با عنوان «اصول پژوهش مشارکتی معطوف به کنش» نوشته رابین مک تاگارد است. رابین مک تاگارد در این اثر استفاده از تجارب خود در استرالیا، نظریه و عمل را در اقدام پژوهی مشارکتی به یکدیگر پیوند داده است. وی در ابتدا با استفاده از نظریات انتقادی به ارائه تعاریفی از این نوع پژوهش و وجوه ممیزه آن با سایر روششناختیها پرداخته و سپس با ارائه مثال نظریه را در قالب عمل بیان میکند. او با ارائه اصول توصیفی و تجویزی برای مخاطب روشن میکند که پژوهش مشارکتی معطوف به کنش چیست. وی تأکید دارد که تحقیق مشارکتی معطوف به کنش همانگونه که از نامش برمیآید امری سراسر کیفی و نه کمی و آماری است. در این روش مشارکت باید تعریف شود و از واژههای مشابه تفکیک شود؛ همچنین زندگی افرادی که در تحقیق مشارکت کرده اند باید بهبود یاد. کنشگران با این روش خود دست به تولید دانش میزنند. دانشی که متعلق به آنها است و طی فرآیند پژوهش به دست آمده است. تأکید بر مشارکتی بودن به معنای شرکت تمام اعضا در تحقیق و نبود رویکردی سلسله مراتبی در این روش است. معطوف به کنش بودن نیز یعنی کنش با استفاده از این روش موجب میشود تا افراد زندگی اجتماعی خود را به پراکسیس تبدیل کنند. این امر موجب میشود تا تحقیق مشارکتی معطوف به کنش یک فعالیت سیاسی باشد، چون افراد در آن تغییر ایجاد میکنند و زندگی خود و دیگران را تحت تأثیر قرار میدهند. مسلماً هر کنش مبتنی با تغییر با مقاومت نیز همراه است و این امر بر انتقادی بودن این روش میافزاید و به کنشگر میآموزد تا در برابر مقاومت از استراتژیهای صحیح استفاده کند. می توان تحقیق مشارکتی معطوف به کنش را نزدیک با روشهای پژوهش پدیدارشناسی و قومنگاری و مطالعه موردی دانست که با تأکید با استراتژیهای کیفی به دنبال فهم و درونبینی هستند تا تعمیم و کلینگری. درنهایت این روش به افراد کمک میکند تا نه تنها خود را توانمند کنند، بلکه به توانمندسازی اطرافیان و جوامع و موردهای تحقیق خود نیز کمک کنند.

سومین مقاله با عنوان «برابری جنسیتی، رشد اقتصادی و عاملیت زنان: تنوع بیپایان و شباهت یکنواخت محدودیتهای پدرسالارانه» نوشته نایال کبیر است. مطالعات اقتصاد کالن اغلب شواهد مُتقنی مبنی بر این که برابری جنسیتی تأثیر مثبتی بر رشد اقتصادی دارد ارائه میکند، اما برخلاف این شواهد، نتایج مربوط به تأثیر رشد اقتصادی بر برابری جنسیتی هماهنگی بسیار کمتری دارند. این مطالعات به قدری زیاد انجام میشوند که تعیین مسیرهای علّی ممکن برای توضیح این عدم تقارن در تأثیرات رشد بر برابری جنسیتی دشوار میگردد. این مقاله با به کارگیری چهارچوب فمینیستیِ نهادگرا، مطالعات در سطوح پایینترِ تحلیل را برای یافتن بینشی نسبت به مسیرهایی که ممکن است محرکِ این دو مجموعه روابط باشند بررسی میکند و میکوشد توضیحی محتمل برای این عدم تقارنها ارائه دهد.

چهارمین مقاله این مجموعه با عنوان «ایجادِ یک تغییر: ادغام تحلیل جنسیتی در آموزش ارزیابی مشارکتی روستایی» نوشته ایرنه گویجت است. وی در این مقاله تلاش کرده است تا راهکارهایی عملی برای توجه بیشتر به مسائل جنسیتی در روش ارزیابی مشارکتی روستایی (PRA) ارائه دهد. در عمل، بیشتر تحقیقاتی که به شیوه PRA انجام می شود با کمبود فاحشی در فهم و درک جنسیت به عنوان یک محور مهم تنوع اجتماعی همراه است. در واقع، مرور تجارب نشان می دهد که PRA به صورت خودکار حساس به جنسیت نیست. پژوهشگرانی که از PRA استفاده می کنند، بدون حساسیت جنسیتی، ممکن است تحت تاثیر تجارب عملی یا سوگیری های شخصی قرار گیرند. الگوهای آموزشی رایج PRA عموماً پژوهشگران را در سه مرحله درگیر می کند: 1- آماده سازی و تمرین، 2- کار میدانی، و 3- بازخورد و ارزشیابی. در این مقاله بر اساس مرور یک تجربه در کشور برزیل، فرایند آموزش کاربران PRA به شکلی که حساسیت جنسیتی داشته باشند، این سه مرحله مرور شده است. معنایِ ضمنی ادغام جنسیت در یک دوره آموزشی شامل معرفی مفاهیمی خاص در وهله ی نخست، و بازاندیشی مستمر درباره ی ارتباط هر یک از این مفاهیم خاص در هر مرحله از آموزش است.

عنوان پنجمین مقاله که به صورت مشترک توسط وندی فریزبی، پاتریشیا ماگور و کالین رید نوشته شده، عبارت است از «چگونه تئوری های فمنیستی به روش تحقیق معطوف به کنش غنا می بخشند». این مقاله با وجود اینکه به بروز تنشهایی در زمان به کاربردن و ساختن نظریه های فمینیستی اذعان دارد، میخواهد توضیح دهد که چگونه تئوریهای فمنیستی قادر است به روش تحقیق معطوف به عمل کمک کند. با وجود حضور نظریه پردازی فمنیستی در برخی از تحقیقات معطوف به عمل، چه گفته شود یا خیر، به نظر میرسد هنگام ربط دادن دانش محلی به چهارچوبهای نظری موجود، شکافهایی وجود داشته باشد. نظریه های فمنیستی، هرچند همیشه محدود و محل منازعه هستند، به عنوان شریک شناخته شده تئوری مسلط درباره تجربیات بشر و استراتژی های تغییر، نقش ایفا کرده اند. این نظریه ها مردم را برمی انگیزند که سوالات جدید و پویایی و روابط قدرت را ببینند که در غیاب این نظریات ممکن است گم شود و یا به اشتباه درک شود. در نتیجه آنها نقش مهمی در همه روش های تحقیق معطوف به عمل تحول خواهانه بازی می کنند.

ششمین و آخرین مقاله، یکی از آثار اخیر کارولین موزر با عنوان «ارزیابی مشارکتی شهری و کاربست آن در خشونت» است. موزر در این مقاله به اهمیت به کارگیری تحقیق مشارکتی در حوزهٔ خشونت می پردازد و مجموعه ای از ابزارهای ارزیابی مشارکتی شهری را که می توانند در این کار مورد استفاده قرار گیرند بررسی میکند. این مجموعه شامل ابزارهایی است که میتوانند دیدگاههای گروه های ضعیفتر در مورد انواع خشونت (اقتصادی، اجتماعی و سیاسی) ، میزان و علل آن (ارتباط بین فقر و محرومیت) و عواقب خشونت را به همراه استراتژی های مقابله و یا کاهش آن را بررسی کند. به کارگیری این ابزار با نمونه های برگرفته شده از یافته های تحقیق در مورد خشونت در جامعهٔ کم درآمد در شهرهای مختلف کلمبیا و گواتمالا صورت گرفته است. این مقاله همچنین چهارچوبی مفهومی از خشونت، فقر/محرومیت، سرمایهٔ اجتماعی و نابرابری را شرح می دهد که می تواند در طراحی تحقیق و تجزیه و تحلیل یافته ها کمک رسان باشد.

نسخه دیجیتالی مجموعه این مقالات را می توانید از لینک زیر دریافت کنید:

bidarzani.com

* از این مجموعه، مقاله ی «چگونه تئوری های فمنیستی به روش تحقیق معطوف به کنش غنا می بخشند» به نقل از بیدار زنی در اخبارروز منتشر شده است.
www.akhbar-rooz.com


اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:

Facebook
    Delicious delicious     Twitter twitter     دنباله donbaleh     Google google     Yahoo yahoo     بالاترین balatarin


چاپ کن

نظرات (۰)

نظر شما

اصل مطلب

بازگشت به صفحه نخست